Bu tercih, emperyalist bölünme girişimlerine karşı ulusal bütünlüğü koruma amacı taşıyordu. Bu konuyu Atatürk’ün sözleri, tarihi olaylar ve bilimsel/Kemalist ilkeler çerçevesinde açıklayalım…

Açıklama, Nutuk, Halkçılık Bildirisi gibi birincil kaynaklara ve kurtuluş savaşı dönemi belgelerine dayanmaktadır…

Atatürk federasyon veya eyalet sistemini (ki bunlar Osmanlı’daki “vilayet” yapısının modern versiyonları olarak görülebilir) reddetmesinin temel nedeni, Osmanlı’nın çok etnikli, gevşek idari yapısının Balkan isyanları ve Arap ayaklanmalarıyla parçalanmasıydı. Bu yapı, 19. yüzyılda milliyetçilik akımlarının etkisiyle imparatorluğu zayıflatmış ve I. Dünya Savaşı sonrası Sevr Antlaşması (1920) ile Türkiye’nin eyaletlere bölünmesini öngörmüştü. Sevr, Anadolu’yu Ermeni, Rum ve Kürt eyaletlerine ayırarak federatif bir yapı dayatıyordu; bu, emperyalist güçlerin “böl ve yönet” taktiğinin somut örneğiydi.

•Misak-ı Milli Kararı (28 Ocak 1920): Osmanlı Mebusan Meclisi’nde kabul edilen bu belge, Türk ve Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu bölgelerin “bölünmez bütünlüğünü” vurguladı. Atatürk, bu kararı TBMM’nin temel ilkesi yaptı ve eyaletçi ayrılıkçı taleplere (örneğin, Kürt aşiret liderlerinin özerklik isteklerine) karşı merkezi otoriteyi güçlendirdi.

•Erzurum ve Sivas Kongreleri (1919): Bu kongrelerde, “Vatanın her karış toprağının bölünmez bütünlüğü” ilkesi benimsendi. Yerel meclisler ( Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri) kuruldu, ancak bunlar TBMM’ye bağlı merkezi bir yapıya entegre edildi. Atatürk, Nutuk’ta bu kongreleri “milli iradenin merkezi bir mecliste toplanması” olarak tanımlar ve eyaletçi eğilimleri (örneğin, Kazım Karabekir’in bölgesel özerklik önerilerini) reddederek ulusal orduyu kurdu.

•1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (Geçici Anayasa): Savaş........

© Haberton