Sevgili Dostlar,
Otuz yıl önce, iktisat dersinin ilk günüydü.
Kürsüdeki profesör, tok sesiyle şöyle demişti:
“İnsanların istek ve ihtiyaçları sınırsızdır; fakat dünya kaynakları sınırlıdır.
İşte, bu sınırlı kaynaklarla sınırsız ihtiyaçları karşılama bilimine iktisat denir.”
O zamanlar sorgulamadan inandık; çünkü söyleyen profesördü, biz öğrenciydik.
Ne bilirdik ki bu tanım, sadece bir bilim değil, bir ideolojinin kapısıymış.
Yıllar geçti… Hayatın içinden geçtik; fabrikaların, pazarların, bankaların, savaşların arasından yürüdük.
Ve gördük ki: Kaynaklar değil, vicdanlar sınırlıymış.
Gelin size ekonominin on büyük yalanından bahsedeyim.
________________________________________
1. Serbest Piyasa Yalanı
“Bırakın piyasa kendi dengesini bulsun.”
Ne zarif bir cümle değil mi?
Ama hiç “serbest” bir piyasa gördünüz mü?
Petrol fiyatını marketteki manav belirlemez, Wall Street belirler.
Bu düzenin adı “serbest piyasa” değil, serbest sömürüdür.
Küçük esnaf iflas ederken Amazon her krizden büyüyerek çıkar.
2020 pandemisinde 100 milyon insan işsiz kaldı ama dünya milyarderlerinin serveti 2 trilyon dolar arttı.
Serbest piyasa, yalnızca güçlülerin serbest kaldığı bir arenadır.
Örneğin; hiçbir Afrikalı, cebinde para olsa bile serbestçe dünyayı gezemezken vize almak zorundadır.
Ama bir iPhone ya da bir Coca-Cola, Afrika’nın en ücra köşelerine kadar serbestçe gidebilir.
Bu, tek taraflı bir serbestliktir.
________________________________________
2. Büyüme = Refah Aldatmacası
Ekonominin büyümesi, insanların refahı anlamına gelmiyor artık.
Çünkü bu “büyüme” rakamlarda var, sofralarda yok.
GSYH artarken maaşlar yerinde sayıyor.
Üretim rekor kırarken, mutfakta tencere kaynamıyor.
Dünya yılda 2,5 milyar ton gıda üretiyor — ama 800 milyon insan aç.
Bu nasıl büyüme?
Bu, sadece paranın büyümesidir; adaletin değil, zenginlerin büyümesidir — yoksulun değil.
________________________________________
3. Tüketimin Mutluluk Getirdiği Yalanı
“Al, harca, mutlu ol.”
Modern dünyanın en pahalı yalanı budur.
Reklamlar “sen buna değersin” derken seni borca sürükler.
Bir iPhone almak için 12 taksit ödersin ama huzuru taksitle alamazsın.
Alışveriş merkezleri, yeni neslin mabedine dönüştü;
vitrinlerin önünde secde eden bir toplum yetişti.
Tüketim, mutluluk değil; modern köleliğin tırnak........

© Habername