Geçtiğimiz yıllar boyunca birçok siyasi yorumcudan sık sık “boş tencere iktidar götürür” argümanını işittik.

Ekonomik sıkıntılar çok derinleştiğinde mevcut iktidarın artık seçim kazanmayacağını söylüyorlardı.

Bugün artık nüfusumuzun hatırı sayılır bir kısmı açlık veya fukaralık sınırının altında yaşıyor.

Çalışan nüfusun dörtte üçünden fazlasını oluşturan asgari ücretliler ve emekliler korkunç ekonomik zorluklarla pençeleşiyorlar.

Yani tencere epeyce zamandır boşalmış vaziyette.

Ama buna rağmen iktidar koalisyonunun hâlâ hatırı sayılır bir oyu var.

Yaşadıklarımız siyasi yorumcuların öngörülerini doğrulamıyor.

Peki, boş tencere, yani açlık ve geçim sıkıntısı, halkın siyasi tercihlerini değiştirmesinde beklenilen rolü neden oynamıyor?

Celal Kazdağlı ile Cemalettin Taşçı'nın CKare isimli YouTube kanallarında yaptıkları “Karısını Şapka Sanan Adam” programında bu soruya bir cevap bulur gibi oldum.

Taşçı’nın söylediklerinden yola çıkarsak bu durumun (birilerinin sürekli ima ettiği gibi) halkın kalın kafalılığından, cahilliğinden, irrasyonelliğinden, hayalperestliğinden, kandırılmış olmasından kaynaklandığı klişesini reddetmemiz gerekiyor.

Hakikat bunun tam tersi olabilir!..

Yani seçmenler gayet rasyonel seçimler yapıyor olabilirler!..

Cemalettin Taşçı’nın uzmanlık alanı kompleks sistemler.

Taşçı, iktidara oy vermeyi ısrarla sürdüren toplum kesimlerinin, deterministik şekilde davranan basit, mekanik, ön görülebilir topluluklar olarak değil, bir “kompleks sistem” olarak ele alınması gerektiğine dikkat çekiyor.

Bu kompleks sistemi teşkil eden bireylerin kendileri için neyin daha faydalı olduğunu ölçemeyen değil, bilakis çok iyi ölçen ve ona göre hareket eden bireyler olabileceklerini söylüyor.

Kompleks sistem derken neden bahsettiğimizi biraz izah edelim.

Çok sayıda benzer bileşenin birbiriyle karmaşık ve genellikle öngörülemez şekillerde etkileşime girdiği sistemlere “kompleks sistemler” deniyor.

Bu sistemler, tekil parçaların basit davranışlarından ortaya çıkan kolektif davranışlarla karakterize ediliyor. Bu analiz bağlamında dikkat etmemiz gereken temel özellikleri şunlar:

Kompleks sistemlere örnek olarak, insan beyni, ekosistemler, iklim sistemleri gibi doğal sistemler, toplumlar, ekonomiler, şehirler, sosyal ağlar gibi sosyal sistemler ve internet, yapay zeka ağları gibi teknolojik sistemler veriliyor.

Kompleks sistemler, matematiksel modeller, simülasyonlar ve disiplinler arası yaklaşımlarla inceleniyor. Bu sistemlerin anlaşılması, özellikle kaos teorisi, ağ teorisi ve sistem dinamiği gibi alanlarda önemli.

Taşçı, işte bu kompleks sistemlerdeki telafi mekanizmalarından bahsediyor.

Kompleks sistemlerde mevcudiyetin ve sistem kararlılığının sürdürebilmesi için “trade off” (ödün verme, pazarlık, değiş tokuş, mübadele) mekanizmalarının bulunduğunu anlatıyor.

Canlı organizmalar olan karmaşık sistemler, bozulan bileşenlerinin görevini başka bileşenlere aktarmak suretiyle varlıklarını sürdürebiliyorlar.

Bir gözü kör olan insan diğer gözüyle........

© Fikir Coğrafyası