Orhan Ökmen

Sesmir Kurumsal ve Finansal Danışmanlığı Başkanı

“Enflasyon ve döviz kuru farklılıkları, Türkiye’nin GSYH ve kişi başına düşen gelir hesaplarını yanıltıyor; 2022-2024 döneminde yapılan hesaplamalarda milyarlarca dolarlık sapmalar oluştu, ekonomi gerçek büyüklüğünden farklı yansıyor.”

Bir ülkenin GSYH’ sının hesaplanmasında o ülkede gerçekleşen enflasyon seviyeleri ile yerel paranın dışsal değerlerindeki değişimler ve gelişmeler kilit rolündedir. Zira ABD Doları bazında GSYH tutarı, o ülkede ABD Dolar kurunun bir yılda gerçekleşen ortalamasına bölünmesiyle, Cari fiyatlarla hesaplanan GSYH ise üretim sayı veya birimlerinin cari fiyatlarla çarpılmasıyla hesaplanır.

Son yıllarda TL’nin dışsal değerleri daha çok arka plandaki resmi kararlarla belirlendiği için, yazının bundan sonraki bölümlerinde yerel paranın değer değişimleri yerine devalüasyon kavramını kullanacağız.

Ülkede gerçekleşen enflasyon ve devalüasyon oranları arasındaki fark açıldığında, o ülkenin hem Sabit fiyatlarla ABD Doları üzerinden hesaplanan GSYH ’sı hem de Cari Fiyatlarla hesaplanan GSYH’sı gerçek değerinden uzaklaşacaklardır.

Türkiye ekonomisindeki dolar kurunun geldiği seviyeler veri kabul edilirse, enflasyonun bu durumu başa başnoktalarda telafi edeceği seviyeler 2022 yılında �,40, 2023 yılına A,70 ve 2024 yılında ise 9,74 olması gerekmekte idi. Ancak, fiili durumda enflasyonun oluştuğu seviyeler sırasıyla d,27, d,77 ve D,38 olmuştur. Tam aksi mantıkla bu kez de enflasyonun geldiği seviyeler veri kabul edilirse, dolar kurunun (yılsonu) bu durumu başa baş seviyede telafi edeceği noktalar yani ABD Dolar kurları 2022 yılında 21,28 TL, 2023 yılında 36,05 TL ve 2024 yılında 52,05 TL olması gerekmekte idi. Ancak kurların baskılanarak aynı yıllar için sırasıyla 18,70 TL, 29,44 TL ve 35,28 TL olması sağlanmıştır. Enflasyon ve devalüasyon farklılıklarının 2022 yılı ile 2024 arasındaki birikimli farklılığı ise )0,79 oranında yüksek ve kabul edilemez bir seviyeye tırmanmıştır.

Sonuçta enflasyon ve devalüasyon farklılıkları, Türkiye ekonomisinin 2022, 2023 ve 2024 yıllarının TÜİK tarafından hem cari fiyatlarla hem ABD Dolar bazında hesaplanan GSYH miktarlarını gerçek değerlerinden farklılaştırmıştır. Bu farklılaşmaya bağlı olarak kişi başına düşen gelirleri de gerçek tutarlarına göre farklılaştırmıştır. Dolayısıyla TÜİK tarafından kişi başı gelir tutarları 2022 yılında 1.301,36 ABD Doları eksik, 2023 yılında 467,58 ABD Doları fazla, 2024 yılında da 1.040,88 ABD Dolar fazla hesaplamıştır.

TUİK tarafından hesaplanan ve TABLO:1’de yer alan USD bazlı sabit fiyatlarla GSYH,........

© Ekonomim