Karadeniz’in doğu kıyıları, yüzyıllar boyunca yalnızca ticaret yollarının değil, aynı zamanda gözüpek denizcilerin de sahnesi oldu. Bugün çoğu insanın Abhazya, Ubıhya ya da Batı Çerkesya denilince aklına dağlık Kafkasya gelir. Oysa bu toplumlar, 16. yüzyıldan 19. yüzyıl ortalarına kadar Karadeniz’in en atak, en örgütlü korsanlık ve deniz taşımacılığı faaliyetlerini yürütüyorlardı ve Sohum limanları eski çağlarda Afrika, Arap yarımadası ve Avrupa'dan gelen tüccarların buluştuğu büyük bir pazardı.

Küçük ama son derece hızlı teknelerle Osmanlı, Gürcü ve Rus gemilerine saldırıyor; kimi zaman bağımsız hareket ediyor, kimi zaman da Kazaklar veya Gürcü prensleriyle geçici ittifaklar kuruyorlardı.

Antik kaynaklarda Karadeniz’in doğu kıyılarında yaşayan Heniox (Apsiller, Abazglar) gibi toplulukların denizcilikten ve kıyı ticaretinden geçindikleri yazılıdır. Henioxlar, Bizans ve Ceneviz dönemlerinde Karadeniz’in “korsanları” olarak anılmıştır. Bu, bölgedeki denizcilik kültürünün bir rastlantı değil, yüzyıllar boyunca aktarılan bir bilgi olduğunu gösterir. Abhazya ve Çerkesya sahil köylerinde gemi yapımı, yelken dikimi ve kıyı seyrüseferi becerileri babadan oğula geçerdi. Gürcüceye geçmiş “apra” (yelken) gibi denizcilik terimlerinin Abhaz-Adıge kökenli olması da bu kültürel sürekliliğe işaret eder.

1578’de Osmanlı ordusu, İran seferindeyken Abhaz korsanlarının saldırıları o kadar arttı ki; İstanbul, Sadz kabilesinden Abaza Haydar Paşa’yı Suhum’a göndererek, onları yatıştırmaya çalıştı. Bu dönemde Abhazya sembolik bile olsa haraç ödemiyor, tam tersine korsanlık yapmamaları için para alıyordu. 17. yüzyıl boyunca da Abhaz ve Çerkes gemileri Poti’den Batum’a kadar Osmanlı garnizonlarını sık sık abluka altına aldı; Babıali, Akdeniz’den fırkateynler getirmek zorunda kaldı.

Abhaz ve Çerkes korsanları yalnız Osmanlı’yı değil, Megrelya ve Guria gibi Gürcü prensliklerini de hedef alıyordu. Dadiani ve Gurieli arasındaki savaşlarda taraflardan birine deniz desteği vererek dengeyi değiştiriyorlardı. 1672’de Çaçba, Sadz, Ubıh, Bjedug,........

© Dikgazete.com