Kuzey Kıbrıs’ta yarın cumhurbaşkanlığı seçimi var.

6’sı bağımsız 8 adayın olduğu seçimde yarışın mevcut Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ile Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) adayı Tufan Erhürman arasında geçmesi bekleniyor. Kıbrıslı Türkler Ankara’nın Tatar için seferber olmasına tepkili. Kıbrıs üzerine çalışmalar yapan Dr. Sinem Arslan ile seçimi ve adadaki son durumu konuştuk. İngiltere’de York ve Middlesex Üniversiteleri’nde araştırmacı olarak çalışan Dr. Arslan anketler ve derinlemesine mülakatlarla Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs siyasetini, son dönemde artan etkisini ve Kıbrıs Türk Toplumu’nun Türkiye siyaseti hakkındaki görüşlerini inceleyen çarpıcı bir çalışmaya imza attı.

Kuzey Kıbrıs ne tür koşullar altında, hangi atmosferde seçime gidiyor?

Kıbrıslı Türkler 19 Ekim’de yeni cumhurbaşkanını seçmek için 11. kez sandık başına gidiyor. Seçilecek cumhurbaşkanı 5 seneliğine halk tarafından seçiliyor. Yarı başkanlık sistemi ile yönetilen Kuzey Kıbrıs’ta cumhurbaşkanı bakanlar kurulu ile birlikte yürütme erkinin parçası. Anayasaya göre iç siyasette ana yetki bakanlar kurulunda, cumhurbaşkanının asli görevi tarihsel olarak dış siyasette. Fakat Birleşmiş Milletlerin 541 sayılı kararı dâhilinde bu yetkinin pratiğe yansıması sınırlı. Cumhurbaşkanı Türkiye temasları haricinde, KKTC’nin gözlemci üye statüsünü son yıllarda kazandığı Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) ve İslam İş birliği Teşkilatı (İİT) toplantılarına katılabiliyor. Fakat cumhurbaşkanının en asli görevi “Kıbrıs Türk Toplum Lideri” sıfatıyla Kıbrıs Sorununun çözümüne dair yapılacak olan görüşmelerde Kıbrıslı Türkleri temsil etmek.

19 Ekim’de yapılacak olan cumhurbaşkanlığı seçimi için 6’si bağımsız, 8 aday yarışacak. Öne çıkan iki güçlü adaydan biri mevcut Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, diğeri ise Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Tufan Erhürman. Seçimlere bağımsız aday olarak giren Ersin Tatar’ı 2022 parlamento seçimlerinden beri Cumhuriyet Meclisi’nde koalisyon hükûmetini oluşturan Ulusal Birlik Partisi (UBP), Demokrat Parti (DP) ve Yeniden Doğuş Partisi (YDP) “Sağduyu Mutabakatı” altında birleşerek destekliyor. Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP)’nin adayı Turfan Erhürman’a ise bu dönem aday çıkarmayan Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP) destek veriyor.

Kim neyi savunuyor, seçim neden önemli?

Bir yanda Kıbrıs sorununa dair çözüm modelleri diğer yanda Türkiye ile olan ilişkiler Kuzey Kıbrıs seçimlerinin kaderini belirleyecek iki önemli nokta.

Cumhurbaşkanı Ersin Tatar seçim kampanyası boyunca Türkiye’nin Crans Montana surecinden sonra ortaya koyduğu iki devletli çözüm modelini savunuyor. Fakat henüz bu modelin uluslararası toplum tarafından nasıl kabul göreceğine dair bir vizyon ortaya koymuş değil. Diğer yanda Tufan Erhürman BM parametrelerine ve 1977-1979 Antlaşmalarına iki kesimli iki toplumlu federasyon modelini ve Kıbrıslı Rumlarla müzakere surecine geri dönülmesini temsil ediyor. Müzakerelere dönüldüğü takdirde bunun geçmişte yapılan görüşmelerin aksine takvimle iletmesi gerektiğini, başarısızlık halinde var olan statükoya dönülmeyeceğini vurguluyor.

Seçim yaklaştıkça Türkiye tarafından desteklenen Ersin Tatar’ın söylemleri gittikçe sertleşti. Tatar’ın kampanyasında öne çıkardığı ana nokta güvenlik. Kıbrıslı Türklerin geçmişten beri var olan ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin son dönemde yürüttüğü dış politika yüzünden iyice artan güvenlik kaygıları bilinçli bir şekilde körükleniyor.

Kuzey Kıbrıs’ta son dönemde billboardlarda “Federasyon olursa azınlık olurum” afişleri çıkmaya başladı. Federasyon Kıbrıslı Türklerin illaki azınlık olacakları bir sistemi dayatmıyor fakat halk bu şekilde yanıltılıyor. Üstelik bu algı Türkiye’de Kıbrıslı Türklerin seyrettiği hükûmet yanlısı televizyonlarda ve başında, Twitter’da hükûmete yakın isimler tarafından ve elbette bot hesaplar tarafından yaygınlaştırılıyor.

Seçim yaklaştıkça Türkiye müdahalesi de arttı ve sıklıkla buradaki basında yer alıyor. Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs siyasetine müdahalesi yeni değil elbet fakat bu müdahale AKP döneminde artık her alana nüfuz etti. Eskiden liderler düzeyinde yapılan müdahale gittikçe kurumsallaştı kurumlar, özellikle de Türkiye Büyükelçiliği aracılığı ile yapılır oldu. Büyükelçilik içindeki Kalkınma ve Ekonomik İşbirliği Ofisi Kuzey Kıbrıs’ta gölge kabine gibi çalışıyor. Her bakana denk gelen müşavirlikler Kuzey Kıbrıs’ta bakanlara siyaset dayatıyor.

Ersin Tatar’ı desteklemek için adaya MHP, AKP, BBP’li siyasetçilerin geldiği, Tatar’ın kampanyasını AKP’nin profesyonel ekiplerinin yönettiği, TBMM Milli Savunma Komisyonu Başkanı Hulusi Akar’ın ve futbolcu Mesut Özil’in Tatar’ın seçim kampanyasında yer aldığı, Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ’ın adaya giderek Tatar’a desteğini sunduğu, Türkiye’ de AKP’ye yakın sanatçıların,........

© Birgün