İngiliz Financial Times gazetesinde kısa süre önce yayınlanan bir makale maddi olmayan varlıkların yükselişi konusunda oldukça heyecanlıydı. Yazar Tek Parikh, "50 yıl önce, ABD'nin en büyük 500 şirketinin sahip olduğu varlıklar ağırlıklı olarak 'maddi' idi - fabrikalar, ekipman, envanter vb. Ancak bugün, varlıklarının çoğunun 'maddi olmayan', yani fikri mülkiyet (bilgi ve yazılım), marka değeri ve pazarlama ağları olduğu tahmin ediliyor." diyor. ABD'de 1990'ların sonunda maddi olmayan varlıklara yapılan harcamalar, GSYİH içindeki pay olarak maddi yatırımları aşmış ve o zamandan bu yana aradaki fark giderek açılmıştır

Aslında bu haber yeni değil. Imperial College'dan Jonathan Haskel ve Nesta'dan Stian Westlake, 2017 yılında "Sermayesiz Kapitalizm, Maddi Olmayan Ekonominin Yükselişi" başlıklı bir kitap yazdılar. O zaman maddi olmayan varlıklara yapılan yatırımın, en azından ABD'de, 1990'ların ortalarından itibaren maddi yatırımları aşmaya başladığını göstermişlerdi.

Haskel ve Westlake, fikri mülkiyet hakları (FMH) gibi maddi olmayan yatırımların temel etkisinin kapitalistler arasındaki eşitsizliğin artmasına yol açtığını savunmuştur. Fikri mülkiyet hakları sayesinde önde gelen şirketler fikirlerin, araştırmaların ve tasarımların geliştirilmesini tekellerine alıyor ve diğerlerine “yayılmasını” engelliyorlardı. Bu durum, süper kârlar elde eden ve bu kârları diğerlerinin kârlılığı pahasına tekel (fikri mülkiyet) haklarıyla koruyan Muhteşem Yedili ve Büyük İlaç'ın yükselişini açıklamaktadır.

Parikh bunun için en son kanıtları sunuyor. Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO), maddi olmayan varlıkların en büyük 15 Amerikan şirketinin toplam işletme değerinin yüzde 90'ını oluşturduğunu ve bu oranın ABD kurumsal sektörünün genelinden çok daha yüksek olduğunu tespit etmiştir.

FT'deki yazısında Parikh heyecanla şöyle diyor: "Bu dönüşüm ABD borsasında hakim olan dört temayı açıklamaya yardımcı oluyor: yüksek konsantrasyon, istisnacılık, dalgalanma ve balon benzeri değerlemeler."........

© Aydınlık