Rab (ç. erbâb), Ârâmîce ve Süryânîcede büyüme ve artma anlamlarına gelen RB kök harflerinden türemiştir. Akatçada rabû büyük demektir. Efendi,[1] kral, ulu,[2] sahip, eğiterek öğreten, öğreterek eğiten, bilge kişi, öğretmen, usta anlamlarında kullanılır.[3] İbrânîcede rab kelimesinden türemiş rabbi kelimesi dîn âlimi veya öğretmen anlamlarına gelir. Bu sebeple Yahûdîlikte ilk rab, yani ilk öğretmen ve ilk âlim Mûsâ’dır.[4] Terbiye, mürebbî ve mürebbiye kelimeleri terbiyeci, eğitimci, eğiterek öğreten ve öğreterek eğiten demektir.

İbrâhîmî dînlerin kutsal metinlerinde genelde Tanrı veya efendi anlamlarında kullanılır. Benzer biçimde Hristiyanlıkta da Îsâ için Rab Îsâ tamlaması kullanılır. Bu tamlama eğitimci Îsâ; eğiterek öğreten Îsâ, öğreterek eğiten Îsâ; Îsâ öğretmen, Îsâ Usta, Öğretmen Îsâ, Usta Îsâ, Kral Îsâ, özgür Îsâ, köle olmayan Îsâ anlamlarına gelir.[5] Ârâmîce ve Süryânîcede rab ve rabbâ kelimeleri büyük, ulu ve efendi demektir.

Rab; artıran, basamak basamak eğiten, başa geçen, bilge adam, bir nesneyi olgunlaştırana kadar aşama aşama büyüten, bir program etrafında bir amaca yönelik eğiten ve yöneten, büyük olan, cilalayan/parlatan, düzene sokan, efendi, eğiterek öğreten, kral, ıslah eden, kokularla güzelleştiren, lord, nimet veren, nimeti artıran, öğreterek eğiten, öğretmen, sahip olan, toplayan, ulu kişi, usta, yetiştiren, yöneten anlamlarında kullanılmıştır. Ayrıca bir şeyi olduğundan daha iyi hale getiren, dağınıklığı toplayan, adım adım besleyip büyüten, düzene sokan, imkân ve nimetleri bir program çerçevesinde aşama aşama artıran eğitici veya bilge yönetici demektir.

Rab; hem besleyip büyüterek sahip çıkan hem de eğiterek yetiştiren eğitmen, öğretmen ve usta; besin kaynakları ile yönetim ve yaşam kânunları elinde olan güç sahibi, varlığı en basit halinden en kaliteli haline doğru yol aldıran; besleyen, büyüten ve donatan; varlıklara babalık edendir.

Rab; bir kimseyi büyüten, kişinin donanım kazanmasını sağlayan ve eğiten hem birey hem toplumdur. Ayrıca egemenliği altındakileri besleyip büyüten, donatıp koruyan kraldır. Efendi yahut velînimet[6] kelimeleri rabbin anlamca karşılığıdır. Örneğin terbiye etmek, rablığın gereği olarak varlığın yaratılış amacına uygun biçimde varlığı olgunlaştırma sürecine almaktır. Yani eğiterek öğretmek ve öğreterek eğitmektir. Bu bağlamda rab, Tanrı ve başkası için kullanılır.

Arapçada rab sözcüğünden türemiş epey kelime vardır. Örneğin rabbu’d-dâr, ev sahibi; rabbu’l-feres, at sahibi; rabbu’l-‘amel, işveren, patron, iş sahibi; rabbu’l-erbâb, efendiler efendisi; rabbu’l-gunaymetu, davar sürüsü az olan; rabbu’l-hamr, içki tanrıçası; rabbu’l-ibâd, kölelerin efendisi; rabbu’l-kalem, kalem sahibi, kalem efendisi, muhteşem bir yazı yeteneği olan; rabbu’l-mal, mal sahibi; rabbu’n-nâs, insanların efendisi/yöneticisi; rabbu’s-surayme, deve sürüsü az olan; rabbu’ş-şey, bir şeyin sahibi…demektir.

Râbbün/râbbetün, üvey çocuğunun bakım ve sorumluluğunu üstlenen kimsedir. Üvey anne/babanın gözetim, bakım ve eğitiminde olan çocuğa rabiybun/rabiybetün denir. Rubbun,........

© Adil Medya