Türkiye’de iç göç, yalnızca nüfusun yer değiştirmesi değil; ekonomik fırsatların, sosyal adaletin ve yaşam kalitesinin bir aynasıdır. TÜİK’in 2024 verileri, milyonlarca insanın şehirler arasında hareket ederken aslında daha iyi eğitim, istihdam, barınma ve yaşam koşulları arayışında olduğunu göstermektedir. İstanbul’un hem en fazla göç alan hem de en fazla göç veren şehir olması, Bursa’nın sanayiyle büyürken sürdürülebilirlik sınavı vermesi ve Adana’nın genç nüfusunu kaybetme tehlikesi, bu dinamiklerin en çarpıcı örnekleridir. Türkiye’nin nüfus yapısı, yıllar içinde doğurganlık ve ölüm oranlarındaki değişikliklerin yanı sıra, iç göç hareketliliği ile de önemli dönüşümler yaşamaktadır. İç göç, bölgesel eşitsizliklerin, kalkınma dengesizliklerinin ve toplumsal kırılganlıkların en yalın göstergesi olarak Türkiye’nin geleceğine dair önemli mesajlar sunmaktadır.

TÜİK VERİLERİYLE GÖÇÜN SAYISAL HARİTASI: Kim, Neden, Nereye?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan 2024 yılına ait İç Göç İstatistikleri, bu dinamikleri daha net bir şekilde gözler önüne seriyor. Rapora göre, Türkiye’deki iç göç hareketliliği, her yıl milyonlarca bireyi farklı illere yönlendiriyor ve bu, ülkenin genel nüfus yapısında önemli bir etkiye yol açıyor. İç göçün sebepleri arasında iş fırsatları, eğitim olanakları, yaşam kalitesi ve ailevi sebepler öne çıkarken, bu hareketlilik aynı zamanda bölgesel dengesizlikleri ve göç alan-veren iller arasındaki farkları da gözler önüne seriyor.

2024 yılı itibarıyla Türkiye’de 2 milyon 682 bin 673 kişi iller arasında göç etmiş olup, bu sayı, ülke nüfusunun yaklaşık % 3,13’ünü oluşturuyor. Yıllar içinde değişkenlik gösteren göç oranı, 2008 yılında % 3,18, 2020yılında %2,70, 2021yılında %3,28, 2022yılında %3,27 ve 2023 yılında % 4,04 olmuştur. 30 ilimiz net göç alırken, 51 ilimiz ise net göç vermiştir.Bu değişim, ekonomik ve sosyo-kültürel baskıların iç göç üzerindeki etkisinin arttığını ve bu dinamiklerin nasıl şekillendiğini gösteriyor.

İç göç gerçekleştiren nüfusun cinsiyet dağılımına bakıldığında, kadınların oranı (R,4) erkeklerden (G,6) fazladır. Bu farklılık, aile odaklı göçlerde kadınların daha büyük rol oynadığını, bireysel iş ve eğitim kaynaklı göçlerde ise erkeklerin biraz daha belirgin olduğunu göstermektedir.

METROPOLÜN PARLAK YÜZÜ, TAŞRANIN SESSİZ ÇÖKÜŞÜ: TÜRKİYE'DE DENGESİZ KALKINMANIN İZLERİ

En az göç veren ilk 10 il ise şunlardır: Ardahan 6 bin 441, Kilis 8bin41, Bayburt 8bin639, Tunceli 8bin868, Bartın 9bin569, Bilecik 10bin38, Artvin 10bin400, Iğdır 11bin778, Karaman 11bin846, Uşak 11bin886. Bu iller, daha az göç hareketliliği gözlemlenen ve sakin yerleşim yerleri olarak öne çıkmaktadır.

En çok göç veren ilk 10 il ise İstanbul 369bin453, Ankara 150bin373, İzmir 102bin40, Antalya 71bin999, Bursa 66bin440, Kocaeli 63bin593, Şanlıurfa 60bin925, Konya 56bin234, Adana 56bin108, Mersin 54bin703 olarak sıralanmıştır. Bu iller, genellikle büyük şehirler olup, ekonomik fırsatlar, eğitim olanakları ve sosyal altyapılar açısından daha fazla göç çekmektedir.

En az göç alan ilk 10 il ise Ardahan 4bin570, Bayburt 5bin644, Tunceli 6bin739, Kilis 7bin503, Artvin 7bin670, Iğdır 8bin, Hakkari 8bin478, Bartın 9bin439, Kars 9bin588, Bilecik 10bin23'tür. Bu iller, daha düşük göç alma oranlarıyla dikkat çekmektedir.

En çok göç alan ilk 10 il ise İstanbul 395bin485, Ankara 202bin402, İzmir 117bin889, Antalya 96bin618, Bursa 81bin656, Kocaeli 80bin804, Mersin 60bin574, Gaziantep 56bin97, Adana 55bin342, Konya 53bin971 olarak sıralanmıştır. Bu iller, büyükşehir olmaları ve gelişmiş altyapılarıyla yoğun göç alan yerlerdir.

İl

Toplam Nüfus

Aldığı Göç

Verdiği Göç

Net Göç

Net Göç Hızı (‰)

Aldığı Göç Sıralaması

Verdiği Göç Sıralaması

Net Göç Sıralaması

Net Göç Hızı Sıralaması

İstanbul

15.701.602

395.485

369.453

26.032

1,7

25

Ankara

5.864.049

202.402

150.373

52.029

8,9

İzmir

4.493.242

117.889

102.040

15.849

3,5

17

Bursa

3.238.618

81.656

66.440

15.216

4,7

13

Adana

2.280.484

55.342

56.108

-766

-0,3

36

32

Türkiye

85.664.944

2.682.673

2.682.673

0,0

Türkiye’de iç göç hareketliliği, sadece ekonomik faktörlerle sınırlı kalmayıp, yaşam kalitesi, sosyal olanaklar, eğitim fırsatları ve ailevi sebepler gibi bir dizi dinamiğin etkisi altındadır. Bu veriler, iç göçün hangi illerde daha fazla ve hangi illerde daha az gerçekleştiğini, ayrıca göçün sosyal yapılar üzerindeki etkilerini anlamamıza yardımcı olmaktadır. Göçün önümüzdeki yıllarda nasıl şekilleneceği ise, özellikle bölgesel kalkınma politikaları ve yaşam koşullarındaki iyileştirmelerle yakından ilişkilidir.

TÜRKİYE'DE NET GÖÇ SAYILARI VE NET GÖÇ HIZI: EN FAZLA VE EN AZ GÖÇ ALAN/VEREN 10 İL

2024 yılında Türkiye'deki iller arasında göç hareketliliği dikkat çekici düzeydedir. Net göç ve net göç hızı verileri, hangi illerin daha fazla göç aldığı ya da verdiğini ortaya koymaktadır.

Net göç sayısına göre en fazla göç alan il Ankara olmuştur. Başkent, 52 bin 29 kişilik net göçle (Alınan Göç: 202 bin 402 iken Verilen Göç: 150 bin 373) listenin başında yer almaktadır. Onu sırasıyla 26 bin 32 kişiyle İstanbul (Alınan Göç: 395 bin 485iken Verilen Göç: 369 bin 453), 24 bin 619 kişiyle Antalya, 17 bin 211 kişiyle Kocaeli ve 15 bin 849 kişiyle İzmir takip etmektedir. Tekirdağ (15 bin 443), Bursa (15 bin 216), Muğla (12 bin 517), Kahramanmaraş (7 bin 130) ve Eskişehir (6 bin 819) net göç sayısı bakımından en çok göç alan ilk 10 il arasında yer almıştır.

Öte yandan net göç sayısı bakımından en çok göç veren illerin başında Van gelmektedir. Van, 22bin605 kişilik net göç kaybı yaşamıştır. Van'ı 19bin154 kişiyle Şanlıurfa, 16bin559 kişiyle Ağrı, 13bin613 kişiyle Sivas, 11bin908 kişiyle Erzurum, 11bin622 kişiyle Siirt, 10bin870 kişiyle Muş, 8bin443 kişiyle Yozgat, 8bin97 kişiyle Şırnak ve 7bin420 kişiyle Diyarbakır takip etmektedir. Bu illerin ortak noktası, büyük ölçüde Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yer almalarıdır.

Net göç hızı dikkate alındığında ise, 2024 yılı itibariyle nüfusuna oranla en fazla göç alan il Yalova olmuştur. Yalova’nın net göç hızı binde 15,6’dır. Bu oran, nüfus büyüklüğüne göre oldukça yüksek bir iç göç çekiciliğine işaret etmektedir. Yalova’yı binde 13,1 ile Tekirdağ, binde 11,6 ile Muğla, binde 10,4 ile Tokat ve binde 9,1 ile Antalya takip etmektedir. Ankara (binde 8,9), Kocaeli (binde 8,1), Eskişehir (binde 7,4), Malatya (binde 6,9) ve Kahramanmaraş(binde 6,3) net göç hızı açısından ilk 10’da yer almaktadır.

Diğer yandan, net göç hızı açısından en fazla göç veren il Gümüşhane olmuştur. Gümüşhane’nin net göç hızı binde -42,8’dir. Bu oldukça yüksek bir oran olup, ilin ciddi bir nüfus kaybı yaşadığını göstermektedir. Gümüşhane'yi binde -35,2 ile Bayburt, binde -34 ile Siirt, binde -32,6 ile Ağrı, binde -27,7 ile Çankırı, binde -27,3 ile Muş, binde -25,3 ile Kars, binde -24,3 ile Tunceli, binde -21,1 ile Sivas ve binde -20,3 ile Ardahan izlemektedir.

Genel olarak değerlendirildiğinde net göç sayısına göre, Ankara, İstanbul, Bursa, Antalya, Kocaeli ve İzmir gibi büyükşehirler göç alan bölgeler arasında yer almakta; bu iller daha fazla iş imkânı, eğitim ve yaşam olanakları sunmaları nedeniyle nüfus çekmektedir. Buna karşılık Van, Şanlıurfa, Ağrı, Sivas ve Erzurum gibi iller ise çeşitli ekonomik, sosyal ve altyapı sorunları nedeniyle göç veren bölgeler olarak öne çıkmaktadır. Bu durum, Türkiye'deki bölgesel eşitsizliklerin ve kalkınma farklılıklarının göç üzerinde ne denli etkili olduğunu göstermektedir.

İSTANBUL: GÖÇ ALAN VE GÖÇ VEREN İLİN AYNI ANDA LİDERİ OLMASI NE ANLAMA GELİYOR?

İstanbul hâlâ en büyük göç merkezi. Ancak aldığı ve verdiği göç rakamlarının birbirine yakınlığı, metropolün artık “denge noktasına” ulaştığını gösteriyor. 2024 yılı verilerine göre İstanbul, 395 bin 485 kişiyle en çok göç alan il olurken, aynı zamanda 369 bin 453 kişiyle en fazla göç veren il konumundadır. Bu veriler doğrultusunda İstanbul’un net göç sayısı 26 bin 32, net göç hızı ise binde 1,7 olarak gerçekleşmiş ve bu değerlerle İstanbul, net göç sayısı açısından Türkiye'de 2. sırada, net göç hızı açısından Türkiye'de 25. sırada yer almıştır. Bu durum, ilk bakışta paradoksal gibi görünse de aslında kentin çok katmanlı demografik ve ekonomik yapısını açıkça ortaya koymaktadır.

İstanbul, eğitim, istihdam, sağlık hizmetleri ve........

© 12punto