menu_open Columnists
We use cookies to provide some features and experiences in QOSHE

More information  .  Close

Dijital erişilebilirlik vaadinin son örneği: Sora ve Freeimum

17 0
20.11.2025

OpenAI, yeni sosyal medya uygulaması Sora’yı Eylül 2025’te duyurdu. Bu uygulama, tamamen yapay zeka (AI) tarafından üretilen dikey video akışı ile kısa videolara odaklanan, TikTok benzeri bir platform olarak tasarlandı. Kullanıcılar, metin tabanlı prompt'lar (talimatlar) ile 10 saniyeye kadar videolar oluşturup paylaşabiliyor. Görüntülerde fizik simülasyonu ve çoklu sahne sürekliliği öne çıkıyor. Aynı karakteri farklı ortam ve yerlerde kullanmak mümkün.

ABD ve Kanada'da Eylül 2025’te başlayan uygulama davetiye tabanlı ve ilk 2 günde 164.000 indirme ile AppStore'da 1 numara oldu. Android ve global erişim planlanırken, API'si geliştiriciler için açıldı. Bu platform ekosisteminde, platform sahiplerini güçlendiren tamamlayıcılara davet göndermek demek. Meta'nın Vibes’ı, Google'ın YouTube entegrasyonu ve TikTok'un AI araçlarıyla yarışan Sora, ABD’de TikTok belirsizliğinde kendine rekabet avantajı sağlamayı hedefliyor. AI'nin sosyal medyayı düşük kaliteli içeriklerle dolduracağı eleştirileri, deepfake, telif sorunları ve kullanıcı bağımlılık potansiyeli Sora’nın riskleri olarak görülüyor.

OpenAI’nin Sora uygulamasını piyasaya sürmesiyle birlikte dünyada GPU maliyetleri, krediler, telif krizleri, ünlülerin izinsiz dijital kopyaları konuşuldu. OpenAI’nin telifli karakterlerle ilgili önce “opt-out” (hak sahipleri istemedikçe kullanım izni) politikası izleyip, tepkiler üzerine geri adım atması bunun örneklerinden biri. PC Gamer ve Forbes’ın haberlerinde vurgulandığı gibi esprili ama sorunlu Sora videoları, telifli karakterlerin kontrolsüz biçimde üretilebildiğini gösterdi. Benzer şekilde, Martin Luther KingJr.’ın AI ile oluşturulan görüntülerinin aile tarafından “saygısızlık ve manipülasyon” olarak nitelendirilmesi üzerine OpenAI’nin bu içerikleri askıya alması da The New York Post'ta geniş yer buldu. Bu durum, şirketin “yalnızca hak sahipleri isterse engelleriz” yaklaşımını hızla değiştirmesine neden oldu. Sora’nın yarattığı tartışmalarda ücretli kullanıcı- ücretsiz kullanıcı ayrımı da belirgin. Premium kullanıcılar, telifli ya da hassas figürleri daha güçlü araçlarla manipüle edebiliyor.

Son haftalarda yaşananlar başka bir şeyi daha gösteriyor: Kültürel üretim de freemium mantığına göre bölünüyor. Platformlardaki freemium mantığı Sora’da da tekrar ediyor. Freemium modellerde platformlar geniş bir taban oluşturarak reklam gelirini artırmak, ücretsiz kullanıcıların sürekli veri üretmesini sağlamak ve ağ etkisiyle premum kullanıcıları çekmeyi amaçlar. Ücretsiz kullanıcılar sınırlı sayıdaki üretim hakkıyla farklı türleri test ederek, sistemin sınırlarını deneyerek, başarısız örnekler üretip geri bildirim sağlayarak platformun algoritmik deney........

© 12punto