F-35’i F-35 yapan özellikler NTE kullanımından da kaynaklanıyor. Ama ABD, NTE ithalatının yüzde 70’ini Çin’den yapıyor. Bu KAAN için de geçerli olacak: Türkiye NTE yataklarını kimseyle paylaşmamak zorunda. MİT’in NTE raporu da bunu gösteriyor. (Foto: Lockheed Martin)

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile CHP lideri Özgür Özel arasında bir de Nadir Toprak Elementleri (NTE) tartışması sürüyor.
Tartışma Erdoğan’ın 25 Eylül 2025’te Beyaz Saray’da ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmesinden bu yana hem muhalefetin hem Türkiye’nin gündeminde yer etmeye başladı. Özel, Erdoğan’ı Trump’ın kendi iktidarına destek vermesi karşılığında Türkiye’nin zengin NTE yataklarını “peşkeş çekmekle” suçluyor. Eskişehir, Beylikova’daki dünyanın en zengin NTE yataklarından birinin hiçbir yabancı ülkeye verilmemesi için kanun teklifi hazırlıyor. İmamoğlu’na Özgürlük mitinglerini bu hafta sonu, 26 Ekim’de bu amaçla Eskişehir’de yapacağını açıkladı. (Gerçi o tarihte CHP için önem taşıyan “mutlak butlan” davası, 24 Ekim’de görülmüş olacak, gündem değişebilir, ama o ayrı bir konu.)

Beylikova’da halen, kamu kuruluşu Eti Maden tarafından işletilen bir “pilot tesis” bulunuyor. Eti Maden, başkanlığını Erdoğan’ın yaptığı Türkiye Varlık Fonu (TVF) kontrolünde. Beylikova’da bilinen 17 nadir elementten 10’unun bulunduğu 694 milyon tonluk rezerv var. Bu kapasiteyle Çin’in İç Moğolistan bölgesindeki Bayan Obo’dan sonra dünyanın en büyük ikinci toplu yatağı.
Erdoğan ise Özel’i “ülkesine iftira atmakla” suçluyor, nadir toprak elementi yatanlarının herhangi bir ülkeye verilmesinin söz konusu olmadığını söylüyor. Yapılanın sadece NTE işleme teknolojisine sahip ülkelerle “işbirliği geliştirmek” amacını taşıdığını söylüyor.

Erdoğan’ın rafineri kurma ve saflaştırma teknolojisi konusunda dile getirdiği sıkıntı gerçek. Bu konuda en gelişmiş teknolojik birikime sahip ülkelerin Çin, Japonya ve Fransa olduğu MİT bünyesindeki Milli İstihbarat Akademisinin (MİA) “Nadir Toprak Elementleri ve Türkiye: Jeopolitik Satrançta Yeni Dinamikler ve Aktörler” başlıklı raporunda da yazılı.
Bu rapor, Mayıs 2025’te sessiz sedasız MİT internet sitesinde yayınlandı.
Şu unsurlar özellikle vurgulanmış:
• NTE endüstrisine sahip ülkeler, aynı zamanda savunma sanayisi, yapay zekâ, uzay teknolojileri gibi alanlarda da lider pozisyonlara geçebilir.
• NTE “arzını kontrol edebilen aktörler” hem konvansiyonel hem yeni nesil savunma ve güvenlik projelerinde öncelikli rol oynayabilir.
• NTE önemli bir güç unsuru haline gelmektedir; Türkiye’nin bu konuda bir aktör olma şansı vardır.

Belli başlı NTE kullanım alanları. (Şekil: MİA Raporu)

Ama MİT’in bu konudaki çalışması, sakınca görülmeyen kısmının MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın talimatıyla MİA tarafından kamuoyuna açıklanmasından daha gerilere gidiyor. Örneğin, MİT’in raporunda öngörülen “kurumlarla koordineli uzun vadeli strateji” ihtiyacı çerçevesinde ilk somut adımların 2024 ilkbaharında........

© yetkinreport.com