Bir Avrupa Günü daha yaklaşırken, AB’nin temellerinin atılmasında katkısı bulunan Alexandre Kojève üzerine bir deneme.

Alexandre Kojève belgeseli, 4 Haziran 1968’de Brüksel’de katıldığı Ortak Pazar toplantısının ses kaydı ile başlıyor. Kojève konuşuyor: Ortak ticaret politikasında üye ülkelerin etkili adımlar atmaları gerektiğini, kararların ayrı ayrı değil, tek bir merciden alınması lazım geldiğini anlatmaya çalışıyor. Sonra sessizlik. Toplantıdakilerden “doktor çağıralım” sesleri ve kısa bir süre sonra onsuz devam eden aynı toplantının ses kaydı: “Bu sabah Kojève’i kaybettik…”
Alexandre Kojève Rus asıllı. 28 Nisan 1902’de Moskova’da doğmuş. İnsan merak ediyor: Moskova’daki günlerinden, Paris’te 1930’lu yıllarda verdiği ve onu meşhur kılan Hegel derslerine giden, yaşama veda ettiği Ortak Pazar toplantısına uzanan yol nasıl çizilmiş…

Yeni bir “Avrupa Günü” yaklaşmakta. 9 Mayıs 1950 Schuman Deklarasyonu’nun 75. yıldönümü vesilesiyle mesajlar yayınlanacak, etkinlikler düzenlenecek. Avrupa Günü’nde genelde Jean Monnet ve Robert Schuman gibi bilinen isimler anılır. Geçmişte önemli kırılma noktalarında öncü rol oynamış daha az bilinen bireyleri öne çıkararak, onların nasıl eyleme geçtiklerini, nasıl bir pratik zekâ ile zorlukların üstesinden geldiklerini hatırlamamıza “Avrupa Günü” vesile olmalı. Alexandre Kojève öyle biri.

Kojève, ressam Vasili Kandinsky’nin yeğeni. Varlıklı bir ailenin çocuğu, asıl ismi Alexander Vladimiroviç Kojelnikov. Üç yaşındayken Rus-Japon savaşında babasını kaybediyor. Annesi babasının silah arkadaşı olan bir kuyumcu ile ikinci evliliğini yapıyor. 1917 Şubat olayları sırasında Moskova yakınlarındaki kır evleri basılıyor, üvey babası öldürülüyor. Ailenin yaşadığı büyük sıkıntılar nedeniyle karaborsa işine karışan Kojève Sovyet gizli polisi Çeka tarafından tutuklanıyor, aile tanıdıklarının araya girmesi sayesinde idam edilmekten kurtuluyor. Rusya’yı terk etme kararı alıyor. Yakın arkadaşı Georg Witt ile Varşova’ya gidiyor. Komünist rejimin propagandasını yapacakları şüphesiyle ikisi tutuklanıyor. Cezaevinde kalıyor. Sonra arkadaşı ile Berlin’e geçiyor. Heidelberg’de okuyor. Tezini Rus din felsefesinin kurucu babası Vladimir Soloviev üzerine yapıyor. Alman filozof Karl Jaspers’in öğrencisi oluyor…
Kojève’in düşünce dünyası, o yıllarda, kendi jenerasyonundan entelektüellerin Rus felsefesine has tartışmaları içinde yer alıyor. Fransa’da bu yıl basılan o dönemden iki eserinin – “Karma’nın Budist öğretisi” ve “Buda ile Descartes arasında Diyalog”- yer aldığı kitabın önsözünde vurgulandığı üzere, Kojève din sorununa ilgi duyuyor, Rus milletini iki dünya arasında yer alan özgün bir sınır olarak düşünüyor: Doğu ile Batı, Avrupa ile Asya ve bir yerde Hıristiyanlık ile Budizm arasında bir geçiş, kaynaşma ve karşıtlık noktası.
Kojève’de........

© yetkinreport.com