Mélédé ilk Ramazan’dan önceki akşam namazıyla birlikte yakılan büyük ateşin adıydı. Ramazan’ın başladığını bildiren bir ateşti ve o ateş Ramazan’a girişin büyük bir seremonisi, ritüeli, ilanı ve eşiğiydi.

Siirt’te festivallerin ateşle buluşması Ramazan mélédési gibi bir de Cigor bayramında karşımıza çıkıyor. Şimdilerde hiç eser kalmamış o gelenekten gerçi. Ama yaşadığımız dönemde mart ayının ikinci pazartesi günü kutlanırdı. Akşam ezanı sonrası herkes yine günler öncesinden hazırlanmış odundan meşaleyi (sûké) yakarak kendi damlarından sallamaya başlardı. Damlarda bütün meşalelerin hep birlikte sallanmasıyla oluşturulan ışık hareketleri bütün şehrin katılımıyla gerçekleşen enteresan bir gösteriyi canlandırıyordu. Zamanla bu gösteriye mantar tabancaları ve oyuncak roketlerin patlama sesleri de katılarak yarım saat ile bir saat arasında devam eden bu gürültülü ve ateş görselli gösterinin ardından evlerde pişirilmiş bumbarlar ve sarı burma tatlısı afiyetle yenilerek ne amacı ne de anlamı bilinmeyen bir festivale şehir ahalisi olarak katılım sağlanmış olurdu.

Coğrafi veya kültürel yakınlık dolayısıyla Mecusilere veya ateşi kutsayan başka yakın doğu kültürlerine bağlayanlar çıkabilir ama ne mélédéde ne de cigorda ateşin kutsanması asla sözkonusu değildi. Bilakis burada, bilhassa birincisinde, kutsanan Ramazan’ın kendisiydi. Ramazan öncesi ve sonrası arasına büyük bir ateş konularak belki Ramazan’ın tabiatında olan yasak alan bir ateş simgeselliğiyle gösterilmiş olurdu. Ateş helal alanla haram alan arasındaki bir sınırdı, bir besmeleydi.

Ramazan mélédési benzer bir form olarak sonradan Nevruz kutlamaları dolayısıyla çok yerde görülmeye başlandı, ama sadece meydanda yakılan ve üzerinden atlanan büyük bir ateş olarak. Nevruz için yakılan ateşlerin odunları için benzer bir gençlik organizasyonu yapılmıyor tabi. Ramazan mélédésini yakanların niyetleri de hazırlıkları ve yükledikleri anlam da çok farklı. Nevruz ateşi için belki kısa süre içinde toparlanan odun ve araba lastikleri ile Nevruz ateşi kısa sürede........

© Yeni Şafak