Müslüman için bilginin kaynağı,

Kur’an

ve Peygamber Aleyhisselam’ın

haber

lerinden ibarettir. Dünya hayatının tanzimine ve sürdürülmesine mahsus manevi ve müspet ilimlerin kaynağı da bunlardır.

Halk

(sayılabilen şeyler) ile

emir

(sayıya girmediği için sayılamayan şeyler) âlemi,

Sünnetullah

başlığı altında toplanarak, halk aleminden

müspet

(matematik, fizik, kimya, astronomi vs.) ilimler, emir aleminden ise

manevi

ilimler (ilm-i ilahi: metafizik) elde edilir ve insanların hayatı bu ilimlerle

ilişki

lerine göre şekillenir. Bu şekillenme mahiyeti, yönü ve maksadı her ne olursa olsun, –şu ilahi söz gereğince– kayıtsız ve şartsız olarak Allah’ın hükmündedir:

“Gaybın anahtarları Allah’ın yanındadır; onları O’ndan başkası bilmez. O, karada ve denizde ne varsa bilir; O’nun bilgisi dışında bir yaprak bile düşmez. O, yerin karanlıklarındaki tek bir taneyi bile bilir. Yaş ve kuru ne varsa hepsi apaçık bir kitaptadır.” (6 En’am: 59)

Adını, eşyayı

sınırlandırmak

suretiyle

kayıt altına

almasından ya da eşyayı kayıt altına almasıyla sınırlandırmasından alan

akıl

, her iki durumda da sınırlandırma özelliğiyle yaratılmıştır.

Aklın haddi

olarak da ifade edebileceğimiz bu sınır(lılık) nedeniyle akıl Sünetullah’ı (hakikati) her zaman ancak

bir yönüyle

bilebilir ve ancak Sünnetullah’a ilişkin kendi zamanındaki keşifleri müdrik olabilir. Ki bunlar halk âlemine tabi bilimdeki işleyişe ve değişmeye dairdir.

Öte yandan insanda hem onun bilgilendiricisi,

muhbiri

olmak bakımından akılla irtibatlı bulunan hem de yaratılış........

© Yeni Şafak