Özkan Yıkıcı/Yeniçağ

(YENİÇAĞ gazetesinden Özkan Yıkıcı, “Pek hatırlatılmayan bir Kıbrıs katliamı: Fazıl Önder”i ve 1958 yılının nasıl bir dönüm noktası olduğunu yazdı… Bu değerli yazısını, teşekkürlerimizle iktibas ediyoruz… S.U.)

Genelikle yakın tarih hep güncel idolojik çıkara göre şekillendirildi. Öyle şekillendirildi ki birçok olay çoktan yok salydırtıldı. Birkısmı da güncel politik çıkara göre oluşturuldu. Bu yüzden Kıbrıs kendi tarihini pek de gerçeklerle öğretmez. Örneğin özelikle dış etkenler hep sildirtilir. Bambaşka yönle oluşturulan bilgilendirmeler algı oyunları gibidir.

Kıbrıs yakın tarihinin pek konuşturulmayan senelerinden biri de 10958 yılıdır. İlgili yıl önemlidir. Birçok siyasal ayarlar o yılda gerçekleştirildi. Silahlar kendi etnik kesimine yöneldi. Türk Türk’ü veya Rum Rum’u öldürdü. Sol kesim veya beğenilmeyen kişiler açıkça öldürüldü Aygasyano’dan Gönyeli provakasyonları gerçekleştirildi. Makariyos Seyşel’e sürüldü. TMT, Denktaş ve Vuruşkan’ın kontroluna girdi. Bu tarih TMT kuruluş günü olarak da ilan edildi. Birçok aydın sosyalist ve gazeteci öldürüldü. Hem de İngiltere sömürge döneminde. Öldürülen o yılki Türk aydınları ve sosyalistler konusunda nedense İngiltere pek bir şey yapmadı. Bu kişilerden biri de gazeteci sosyalist Fazıl Önder’di. Mayıs’ın sıcaklığında, Haziran’a gidilirken, sokakta vuruldu. Öylesine vuruldu ki onu görmek isteyenleri dahi engellendi. Mezarının yeri dahi hala bilinmiyor.

Fazıl Önder, Kıbrıslı bir sosyalisti. 1958’de öldürülenler adanın bağımsızlığını isteyenler, Türk-Rum ortak mücadelesini savunanlar oluyordu. Sola açılma veya adanın bağımsızlığı engellenerek resmen “Taksim-Enosis” tezleri üzerine yoğunlaştırıldıydı. İşler yoluna da girdi. Özellikle yıl başında yapılan Türkiye’deki Bağdat Paktı’nın kurulması ve İngiliz valisinin Küçüğü de oraya getirmesi, gelişmenin nasıl planlandığının önemli hamlesiydi. Özellikle Türk kesiminde Bir Mayıs’a ortak katılım sonrası, tehtit ve öldürmeler başladı. Fazıl Önder de bunlardan biriydi. Mayıs 58 yılı Kıbrıs’ta kendi içinde sol temizleme katliamlar ayı oluyordu. İşler yolundaydı. Bu durum 1959 sonunda adeta bıçak gibi kesilip başka yöne dönüştüydü.

Fazıl Önder’in katli epey zaman solda dahi bilinmiyordu. Bilenler de sınırlı bilgiye sahipti. Öldürülme şekli ile yaratılan korku kadar, mezarının dahi bilinmemesi, olay konusunda hafıza kaybının kolayca oluşmasına yardımcı oldu. Önder, gelişen sosyalist hareketler ve Kıbrıs yakın tarihini araştırma yüzleşme döneminin de gelişmesi ile yeniden hatırlandı. Ancak, yeterli bilgi kolay kolay oluşmadı. Zamanla konuların emperyalist anlamlarla, gelişen sorgusal yöntemler sonucu Önder’in de Kıbrıs tarihindeki yeri anlaşılmaya başlandı. Hele katledilme şekli epey sonra tamamlayıcı bilgilere ulaştı.

Tarihin cilvesi oluyordu. Eğer Kıbrıs’ta sol hareket gelişmeseydi, emperyalist eksene dek konuları sorgulayıp yerine koymasa birçok olay yetersizlik kıskacında kalacaktı. Geçmiş sol sorgulama ile emperyalist gerçeklik yüzleşmeleri arttıkça önemli sonuçlara da ulaştı. İngiltere’nin son dönemindeki cinayetler ve sorumlularının bulunmaması, kaçınılmaz kuşkuları da arttırdı. Hala Önder katliamından Aygasyano ve Gönyeli gibi provokasyonlar veya 58’de Lefke’den öteki bölgelerdeki etnik temizlik konularında valiliğin seyretmesi, bize günümüz Kıbrıs sorularına önemli başlangıç yanıtları verecektir.

Kısaca, Fazıl Önder, Kıbrıs’ın karanlık tarihinde önemli bir cinayettir. Teşkilatların kendi içine dönüp aydınlık sosyalizmi katletmenin kanıtlarından biridir. Hem de çokça övülen İngiltere sömürge döneminden. Elbet bu tür olayların, bağımsız sosyalist hareketler güçlendikçe daha doğru zeminde........

© Yeni Düzen