Yetiştikleri mekânlar şarkın en heybetli dağ ve vadileri ile meşhur coğrafyalardır. Bu Kutuplardan biri Norşin ve Gayda (Bitlis), diğeri Süleymaniye ve Erbil’in ilim havzalarında okumuş, yetişmiş, ilmî kariyerlerinin zirvesini bu şark coğrafyasındaki medrese ve tekkelerde tamamlamışlardır. Aldıkları o ilmin hakkını vermek için ömürlerinin sonuna kadar yaşadıkları bölgelerde ve dünyadaki insanlara tebliğ görevi ile kendilerini vazifeli görmüşlerdir. Şarkta tarihî bir miras olan bu medrese ve tekkeler o zamanlarda âdeta zirve terakkiyatında idiler. Maalesef daha sonra zamanın sistemi o güzide kurumlara ağır zararlar verdi.

Dünyada robotu ilk defa icat eden Ebu’l İz İsmail’in (1136-1206) Cizre medreselerinden çıkması tesadüfî değildir. Kitabı, beş yüz yıl önce Latinceye çevrilmiş. Batıda bilaşüphe meşhur bilim insanı Michelangelo ondan ilham almış. Michelangelo aynı zamanda Avrupa’da toplumsal, siyasal, ekonomik değişimlere yol açan ve yüzyıllarca süren Rönesansın öncülerindendir.

Bu iki deha: Bediüzzaman ve Mevlâna Halid’in etkileri hem Türkiye’de hem İslâm........

© Yeni Asya