Bir müteşebbisin ya da ailenin sahip olduğu patron şirketlerinde yönetim ve denetim modellemesi seçilen şirket türüne ve kurucuların/ortakların tercihine göre değişir.

Küçük bir limited şirkette işler basittir. İşleri yöneten ve ortaklardan olan bir/birkaç şirket müdürü ve onu/onları gözeten, yönlendiren ve denetleyen bir ortaklar kurulu vardır ve yeterlidir. Her ortağın payı kadar gücü ve reyi vardır. Ayrıca bir denetim mekanizması yoktur. İhtiyaç da yoktur.

Benzer durum küçük bir anonim şirket için de geçerlidir: Ortaklar (tek kişi de olabilir ve öyle bile olsa) bir genel kurul oluşturur, yönetim kurulunu seçer, yönlendirir. Ayrıca dönem sonunda denetleyip ibra eder ya da etmez ve dilerse yöneticiye karşı sorumluluk davası açar. Yönetim tek kişiden de oluşsa ona yönetim kurulu denir. Ayrıca bir denetim mekanizması yoktur. Buna ihtiyaç da yoktur.

Bu yapıda yöneten ve yönetilen ilişkisi nettir. Yöneticiler ortakları değil müesseseyi ve profesyonel kadroyu yönetir. Genel kurullarda ve dolayısıyla yönetimde “paran kadar konuş” kuralı geçerlidir.

Kanunlar azınlıkta kalan ortaklara çeşitli haklar tanır. Zira hukukta “azınlık,” “az hak sahibi” demek değildir. Aksine, kendisini “köşeye sıkışmış” hissettiği için o köşeden çıkarılması yani ekstra haklarla desteklenmesi gereken kişidir.

***

Bankalar gibi özel tip şirketlerde yönetim ve denetim kanunî mecburiyet olarak kurumsallaşmıştır. Yönetim........

© Yeni Asya