Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ' ανάγκη με την άποψη του Tvxs.gr

Στον σύγχρονο κόσμο οι κοινωνίες βρίσκονται αντιμέτωπες με πληθώρα πολυδιάστατων και σύνθετων προβλημάτων, όπως η φτώχεια, η διεύρυνση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, οι συνεχείς περιβαλλοντικές καταστροφές και η ενίσχυση αυταρχικών και ακροδεξιών μορφών διακυβέρνησης.

Όλα τα παραπάνω μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνονται ασύνδετα μεταξύ τους, στην πραγματικότητα όμως αποτελούν εκφράσεις ενός βαθύτερου διαρθρωτικού προβλήματος, της νεοφιλελεύθερης κυριαρχίας (Foucault, 2012; Harvey, 2007). Η ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού, που λειτουργεί ως κυρίαρχο μοντέλο οικονομικής και πολιτικής διακυβέρνησης από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, έχει επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις ανάμεσα στο κράτος, την αγορά και την κοινωνία και έχει επιφέρει κομβικές μεταβολές σε διάφορα επίπεδα.

Πιο συγκεκριμένα, ο νεοφιλελευθερισμός, ως κυρίαρχη οικονομική ιδεολογία, στηρίζεται στην αρχή του ελεύθερου ανταγωνισμού και περιορίζει δραστικά τον ρόλο του κράτους στην παροχή κοινωνικής προστασίας. Αυτό εκδηλώνεται μέσω πολιτικών όπως η ιδιωτικοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών και η μείωση των κοινωνικών δαπανών (Harvey, 2007).

Η αποδόμηση αυτή έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον στο οποίο οι κοινωνικές ανισότητες οξύνονται, οι πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες μένουν συνεχώς εκτεθειμένες στην υποχώρηση του βιοτικού τους επιπέδου και η συγκέντρωση πλούτου στα χέρια λίγων αυξάνεται ολοένα και περισσότερο (Streeck, 2019).

Η επίδραση του νεοφιλελευθερισμού δεν περιορίζεται μόνο στις οικονομικές ανισότητες. Οι πολιτικές λιτότητας και το συνεχές αίσθημα αβεβαιότητας οδηγούν μεγάλο μέρος του πληθυσμού σε απογοήτευση και απαξίωση της πολιτικής. Ταυτόχρονα, η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία, υποβαθμίζοντας τις συλλογικές αξίες και προωθώντας τον ατομοκεντρισμό, οδηγεί σε κοινωνική αποξένωση και αποδυναμώνει τη λαϊκή συμμετοχή στους δημοκρατικούς θεσμούς (Crouch, 2011).

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ακροδεξιά βρίσκει γόνιμο έδαφος για την άνοδό της, εκμεταλλευόμενη τη δυσαρέσκεια και τις ανασφάλειες των πολιτών. Η ρητορική της στηρίζεται στο φόβο για την απώλεια της εθνικής ταυτότητας και στην περιθωριοποίηση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού, κατευθύνοντας την οργή αυτών των τμημάτων ενάντια σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, όπως οι μετανάστες, και όχι στις συστημικές αιτίες των προβλημάτων. Αυτή η ενίσχυση των ακροδεξιών δυνάμεων εντείνει περαιτέρω την υποχώρηση των δημοκρατικών θεσμών και οδηγεί τα φιλελεύθερα δημοκρατικά πολιτικά συστήματα σε έναν φαύλο κύκλο αστάθειας (Mudde, 2020).

Χαρακτηριστικό παράδειγμα των προαναφερθέντων μπορούμε να θεωρήσουμε τη Γερμανία, η οποία ήταν από τις τελευταίες χώρες στην Ευρώπη που δεν είχαν ακροδεξιό κόμμα στο κοινοβούλιό τους. Για πάρα πολλά χρόνια είχε αντισταθεί σθεναρά στην τάση αυτή, περιθωριοποιώντας τα κόμματα αυτά, ειδικά σε εθνικό επίπεδο, γεγονός που αντανακλούσε την ιστορική της δέσμευση στη δημοκρατία και τον αντιφασισμό.

Όλα αυτά άλλαξαν με την ίδρυση της Alternative für Deutschland (AfD) [Εναλλακτική για τη Γερμανία] το 2013 (Arzheimer, 2015). Οι περίπλοκοι και πολυδιάστατοι παράγοντες που οδήγησαν στην αλλαγή αυτή και η εξελικτική πορεία του κόμματος είναι το αντικείμενο του παρόντος κειμένου.

Η γέννηση της ΑfD και η άνοδος της Ακροδεξιάς στη Γερμανία

Μέχρι την ίδρυση της AfD, τα εξτρεμιστικά και τα ριζοσπαστικά δεξιά κόμματα δεν είχαν καταφέρει να καθιερωθούν στον πολιτικό χάρτη της Γερμανίας. Ενώ κατά τα μεταπολεμικά χρόνια έκαναν την εμφάνισή τους διάφορα ακροδεξιά κόμματα, με σημαντικότερο το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα της Γερμανίας (NPD), τα περισσότερα εμφανίζονταν και εξαφανίζονταν με μεγάλη ταχύτητα (Mudde, 2020).

H Γερμανία, για το........

© TVXS