login
who are we?
contact us
qosheapp
Toi Staff
Gideon Levy
Donald Earl Collins
Eric Reinhart
Tarik Cyril Amar
Rachel Marsden
Yara Hawari
Belen Fernandez
Sabine Sterk
Marcel Fürstenau
Mikheil Khachidze
Kut’tan Bereket Sofrasına: Türk Kültüründe Hıdırellez
Kut’tan Bereket Sofrasına: Türk Kültüründe Hıdırellez
Hıdırellez, Türk kültürünün en köklü ve renkli bayramlarından biridir. Her yıl 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gece kutlanan Hıdırellez, doğanın uyanışı, hayatın yeniden canlanması ve bereketin simgesidir. Türkiye’nin dört bir yanında coşkuyla kutlanan bu özel gün, Balkanlar’da, Ortadoğu ve Orta Asya'da da farklı isim ve geleneklerle kutlanmaktadır.Hıdırellez'in Tarihçesi
Hıdırellez, doğanın uyanışıyla ilgili bir bayramdır ve aynı zamanda Türk halkının tarihsel belleğinde yer etmiş kadim kültürel değerlerin de sembolüdür. Türk kültüründe doğa ile kurulan bağ, fiziksel çevreyle, ruhsal ve toplumsal yaşamla iç içe geçmiş bir anlayışı yansıtır. Bu yönüyle Hıdırellez, baharın gelişiyle birlikte insanın evrenle ve zamanla kurduğu ilişkinin bir ifadesidir.
Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar uzanan göç yolları boyunca taşınan inanç ve ritüel örüntüleri, Hıdırellez’de canlılığını korumuş ve yeni coğrafyalarda farklı unsurlarla harmanlanarak zenginleşmiştir. Eski Türk inançlarında yer alan kut (kutsal yaşam enerjisi), bereket ve Umay (koruyucu ruh) kavramları, Hıdırellez’in ruhunu şekillendiren temel düşüncelerden bazılarıdır. Bu kavramlar, İslamiyet sonrası dönemde Hızır ve İlyas figürleriyle bütünleşmiş ve Türk-İslam sentezinin yaşayan bir örneğine dönüşmüştür.
Türk kültüründe Hızır, dini bir figür olduğu gibi, kültürel olarak halk hikâyelerinde, türkülere konu olan anlatılarda, menkıbelerde yaşayan bir kurtarıcı ve rehberdir. Hızır’a inanmak; zorluk anlarında yardım beklemek, kaybolmuş bir değerin yeniden bulunacağına dair umut taşımaktır. Bu nedenle Hıdırellez’i kutlamak bir ritüel olduğu kadar toplumsal hafızada yer eden bir dayanışma ve iyileşme pratiğidir. Ayrıca, Hıdırellez’in kutlandığı alanlar; köy meydanları, mezarlık çevreleri, nehir kenarları ve pınar başları gibi doğayla iç içe mekanlar seçilerek, insanın doğaya olan şükranını dile getirdiği yerler haline gelmiştir. Bu da Türk kültürünün doğa merkezli, çevreye saygılı ve mistik yapısının günümüze taşınan bir yansımasıdır.
Hıdırellez, tarih boyunca farklı kültürlerin etkileşimiyle bugünkü şekline ulaşmış, çok eski ve derin köklere sahip bir bayramdır. Kökenleri, Orta Asya Türklerinin doğa ile iç içe yaşadığı, mevsim geçişlerini ritüellerle kutladığı eski dönemlere uzanır.
İslamiyet'in kabulüyle birlikte Hıdırellez, İslam kültürüyle bütünleşmiş ve yeni bir anlam kazanmıştır. Bu süreçte, Hızır ve İlyas peygamberlerin isimleri bayramın merkezine yerleşmiştir.........
© tarihistan.org
visit website