Diğer

07 Eylül 2025

Ben, yurt içinde ve dışında ülkemizi dört spor dalında temsil etmiş ve başarı kazanmış biriyim. İlki basketboldur. İkincisi kürek, sonra yelken ve sonunda otomobil sporu, daha çok ralli…

Basketbol, 1891 yılında ABD’nin Springfield kentinde Kanadalı jimnastik öğretmeni James Naismith tarafından icat edildi. Ülkemizde ise ilk defa İstanbul’daki ABD lisesi Robert Kolej’de Amerikalı bir öğretmenin yönetiminde öğrenciler arasında 1904 yılında oynandı.

Türkiye Basketbol Federasyonu’nun kurulduğu 1959 yılından önce Türkiye’de, başta İstanbul olmak üzere Ankara ve İzmir’de de ligler vardı.

1913 yılında ilk basketbol şubesi Fenerbahçe Spor Kulübü tarafından açıldı. Buradan 1920’ ye kadar Osmanlı'nın I. Dünya Savaşı'na girmesi ile bir gelişme gösteremedi. İlk resmi sayılabilir müsabaka 1921’de, öğrencilerden oluşan “milli?” takım ile İstanbul’da yaşayan Amerikalılar arasında oynandı; Amerikalılar maçı 24-18 kazandı.

1923 yılında ilk resmi spor teşkilatı olan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı kurulması ile spor bütün Türkiye'ye yayılmaya başladı. Türkiye'de ilk basketbol ligi ise 1927 yılında kuruldu. 1933 yılında Türk Spor Kurumu'nun basketbolu ele alması ile Türkiye Basketbol Federasyonu için ilk adım atıldı.

Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı (TİCİ), İstanbul’da faaliyette bulunan spor kulüpleri tarafından aslında futbol için kuruldu.

Kurucu kulüp yöneticileri, yaptıkları toplantılar sonucu “İdman İttifakı Heyet-i Muvakkatesi” adıyla bir geçici kurul oluşturmuş ve bir yönetmelik oluşturmuş; 1921’ de Kadıköy’de İttihat ve Spor Kulüp binasında bir araya gelen on altı futbol kulübü arasında Altınordu, Anadolu İdman Yurdu, Süleymaniye, Fenerbahçe, Hilal, Vefa, Nişantaşı, Kumkapı, Darüşşafaka, Beylerbeyi, Türk Gücü, Makriköy (Bakırköy), Galatasaray, Haliç, Fener ve Üsküdar yer almıştı.

Ayrıca İttihat Spor, Dork, Enosis, Beşiktaş, İstella, Pera kulüplerinden oluşan Pazar Ligi’ni temsilen iki kişi ile Union Clupten iki kişi de toplantıya katılanlar arasındaydı. Geçici kurul, çalışmalarını tamamladıktan sonra Cemiyetler Kanunu’na göre hükümete başvuruda bulundu. 22 Mayıs 1922 tarihinde Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı resmen kuruldu ve Ali Sami (Yen) Bey başkanlık görevine seçildi.

Kuruluş, bir araya gelme sebebini şöyle açıklıyordu;

“Türk ırkı bugün kemiyet ve keyfiyetçe korkunç bir uçuruma sürüklenmektedir. Bu ırk düşüşünün sebeplerinden bir kısmı siyasi bir kısmı içtimaidir. Siyasi sebep, Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarına yayılmış ülkenin muhafazasını Türk, epey zamandır, yalnız kendi kollarına yükletmiş, Batının aralıksız hücumlarına yalnız başına mukavemet etmiş ve bu mücadelesi uğrunda tabiatıyla mecalsiz kalmıştır. İçtimai sebebe gelince: cehalet, yaşama tarzı bilmemek, sıtma, verem, frengi, tütün, içki hayatımızı kemiren unsurların başlıcalarıdır… İşte ırkımıza, varlığımıza kasteden bu marazın, bu hallerin dehşeti karşısında yürekleri titreyen gençler bu millete taze hayat ve kuvvet vermek için birleşmelidirler.”

Cumhuriyet’in ilanı ile birlikte, Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı, Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından ve himayesinde, Başbakan İsmet İnönü’nün fahri başkanlığı altında bulunan ülkenin çok sporlu ilk resmi spor örgütü haline getirildi.

1923 yılında 14 kulüpte 827 sporcu, 1927 yılında 6 bin 380, 1933 yılında 230 kulüpte 10 bin 450, 1935 yılında 15 bin 582 lisanslı sporcu ittifak bünyesinde kayıtlıydı. TİCİ, hükümetin 1924 yılındaki 170 numaralı kararnamesi ile kamu yararına çalışan dernek statüsü kazanmıştı. (Hani bazen birileri bizden önce hiçbir şey yoktu diyorlar ya (!) 1935’te nüfusumuz 16 milyon idi; bugün lisanslı sporcu sayısı 16 milyon! Yani büyük Atatürk bu konuda da iyi tohum ekmiş…)

1925’te bu kuruluş içinde “İstanbul Basketbol Mıntıkası”nın kurulması ile ilk basketbol ligi oluşturulmuş oldu. Kurtuluş, Beyoğluspor, Barkhoba, Maccabi, Protkeba, İtalyan Kartal ve Galatasaray kulüplerinin kendi aralarında mücadele ettiler.

1930’lu........

© T24