Diğer

05 Nisan 2025

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı 1973-1975 yılları arasında 35'ten fazla ülkeyi bir araya getirdi

Uluslararası ilişkilerde Birleşmiş Milletler Antlaşması’ndan sonra belki de en fazla atıf yapılan belge,” Helsinki Nihai Senedi”dir. Avrupa’da Arnavutluk haricindeki 33 ülkenin yanı sıra, Kanada ve ABD tarafından imzalanan Helsinki Nihai Senedi, Parlamentolar tarafından onaylanmadığı için sadece siyasi bağlayıcılığa sahiptir. Bununla birlikte, uluslararası alanda hukuki niteliği olmasa da devletlerin siyasi ve ahlaki sorumluluklarına dikkat çeken ve koşulsuz olarak iyi niyetle uygulanması gereken bir belge niteliğindedir. Bu çerçevede soğuk savaşın sona erdirilmesinde, Avrupa’da uzun yıllar barış ve istikrarın korunmasında önemli bir rol oynamıştır.

Bu yıl Helsinki Nihai Senedi’nin imzalanmasının 50. yıldönümü. Helsinki Nihai Senedi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı çerçevesinde üç aşamada hazırlandı. 3 Temmuz 1973 tarihinde Helsinki’de dışişleri bakanları seviyesinde başlayan toplantılar, 18 Eylül 1973’ten 21 Temmuz 1975’e kadar Cenevre’de büyükelçiler düzeyinde devam etti. İki yıla yakın yoğun müzakereler sonucunda ortaya çıkan nihai metin, 1 Ağustos 1975 tarihinde Helsinki’de devlet ve hükümet başkanlarınca imzalandı. Türkiye adına Başbakan Süleyman Demirel tarafından imzalanan Nihai Senedin diğer imzalayıcıları arasında ABD Başkanı Gerald Ford, SSCB Komünist Partisi Genel Sekreteri Leonid Brejnev, Fransa Cumhurbaşkanı Valery Giscard d’Estaing, Almanya Başbakanı Helmut Schmidt, İngiltere Başbakanı Harold Wilson, İtalya Başbakanı Aldo Moro gibi her biri dünya sahnesinde ayrı ayrı iz bırakmış, bugün için nesli tükenen liderler yer alıyor.

Helsinki Nihai Senedi, sepet olarak da isimlendirilen güvenlik, insani ve ekonomik konulardaki üç bölümden oluşur. Toplamda 60 sayfayı bulan Nihai Senedin bel kemiğini, “Avrupa’da Güvenliğe İlişkin Konular” başlığını taşıyan birinci bölümü teşkil etmektedir. Bu bölüm, “Katılımcı Devletler Arasındaki İlişkileri Yönlendiren İlkeler Bildirisi” ve “Güven Arttırıcı Önlemler” olmak üzere iki alt başlıktan oluşuyor.

Akademik çevrelerde “Helsinki Decologue” olarak da anılan, “Katılımcı Devletler Arasındaki İlişkileri Yönlendiren İlkeler Bildirisi”, uluslararası ilişkilerde uygulanması gereken 10 temel ilkeyi içeriyor Bu ilkeler, egemen eşitlik; güç tehdidinden veya güç kullanmaktan kaçınma; sınırların ihlal edilmezliği; devletlerin toprak bütünlüğünün korunması;........

© T24