Diğer

T24 Haftalık Yazarı

29 Haziran 2025

İspanya’dan başlayalım. Burası Gazpacho’nun anavatanı. Kendisi bir sebze kokteyli gibi. Domates, salatalık, sarımsak, zeytinyağı… Karıştır, soğut ve iç! ama Gazpacho esasen bir çorbadır. Soğuk çorbaların en meşhuru hangisidir derseniz akla ilk Gazpacho gelir. “Gazpacho” kelimesinin tam olarak nereden geldiği bilinmese de Latince “caspa” kelimesinden türediği düşünülüyor. “Caspa”, ufalanmış ekmek parçaları anlamına gelir ki bu, gazpachonun tarihine bakarsak meseleyle örtüşüyor. Domatesli versiyonu 19. yüzyıldan sonra ortaya çıkmadan önce- çünkü domates, Avrupa’ya Amerika kıtasından ancak 16. yüzyılda gelmişti- gazpacho’lar, daha çok ekmek, zeytinyağı, sirke, su ve sarımsak ile yapılan sade karışımlarmış. Yani aslında fakir halkın elindeki malzemelerle yarattığı, enerji verici bir çiftçi çorbası.

Balkanlar’ın soğuk lezzetleri içerisinde yoğurtlu bir seçenek var ve adı tarator! Tarator, kimlik krizi yaşayan bir lezzet gibi: Türkiye’de cevizli sos, Yunanistan’da neredeyse unutulmuş bir çorba, Bulgaristan’da ise yaz günlerinin en popüler içeceği yoğurtlu bir serinlik. Bulgaristan, Makedonya, Arnavutluk gibi Balkan ülkelerinde yoğurt, salatalık, sarımsak, dereotu, ceviz ve zeytinyağıyla yapılan Tarator, bizim cacığın sulu versiyonu gibi. Özellikle Bulgaristan’da ulusal yaz çorbası gibi kabul edilir. Türkiye’de ise tarator, çoğunlukla bir soğuk meze veya balık eşlikçisi olarak yapılıyor, hepiniz biliyorsunuz. Bizde bir de kabak tarator var ki yoğurtlu meze olarak soğuk yaz lezzetlerine örnek olabilir. Yunanistan’da ise “tarator” kelimesi neredeyse kullanımdan kalkmış durumda. Yerini tzatziki almış, bizim cacık işte!

İran’a uzanalım, orada da “abdoogh khiar” var. İçinde ceviz, kuru üzüm bile var. Çorba mı, salata mı, tatlı mı belli değil ama bir kaşık alıyorsun, ruhun serinliyor.

Ruslar “okroshka” demiş, kefirle yapmışlar ve haşlanmış patates bile atmışlar içine. Tam bir yaz curcunası. Bizim taraflarda bu lezzetlere benzeyen ne var dersen Ayran aşı çorbası var elbette. Naneli, buzlu, yoğurtlu, tanıdık ve lezzetli

Bu işlere........

© T24