Diğer

23 Temmuz 2025

Bir imparatorluğun sonu ne demektir? İmparatorluk nedir? Emperyalizm nedir? Bugün imparatorluk diyebileceğimiz yapı var mıdır, emperyalizmin tanımı değişti mi?

Yumuşak güç nedir, jeopolitik güç nedir? İmparatorlukla, emperyalizmle yumuşak güç bağdaşır mı?

Ölçü nedir? Nüfus mu, askeri güç mü, ekonomik güç mü, istihbarat gücü mü, coğrafi büyüklük mü? Coğrafi konum mu, doğal kaynak mı, teknolojik üstünlük mü, eğitilmiş nüfus mu, ARGE faaliyeti mi, sahip olunan patent sayısı mı? Patent kime ait, ülkeye mi araştırmacıya mı, onu işe çevirene mi?

“Ucuz ülke, pahalı ülke.” Dünün ölçekleriyle bugünü ölçmek doğru mu, mümkün mü?

Yine sorular, yazılarımda hep soruyorum; öğrenmek için sormak gerekir, çünkü eski Yunan’dan beri biliyoruz ki, bildiğimiz aslında bir şey bilmediğimizdir. Öğrenmek için de okumak, sormak, konuşmak, dinlemek gerekir. Bunları yeterince ve geniş bir açıyla yapıyor muyuz? Her an siyaset dinlemek dışında, siyasilerin Rashomon etkisini kullanarak ve/veya onu kullanarak yaptıkları polemiklerden uzaklaşıp, kendi sınırlarımızın belirlediği dünyamızın parametreleri içinde düşünüyor muyuz?

İmparatorluk, yüce bir hükümdar veya oligarşi altında birçok ayrı devlet veya bölgenin toplamı olarak tanımlanıyor. Emperyalizm, imparatorluğun kendi sınırları dışına çıkarak, askeri, kolonyal, ekonomik güç yoluyla diğer ülkeleri, o ülkelerde yaşayan insanları, ekonomik ilişkileri etki altına almak demektir. Bu, tarihte askeri güçle sağlanırken, 1945 Bretton Woods anlaşmasıyla dolara güç kazandırılmasının ardından emperyalizm ekonomi üzerinden çok geniş, küresel boyut kazanmıştır.

“Yumuşak güç” Joseph Nye’ın siyaset literatürüne ve pratiğine kazandırdığı kavram.[1] Emperyalizm sadece dolar hakimiyetiyle sınırlı kalmıyor, finansal kurumlara ek olarak eğitim, uygulama yoluyla da toplumları etkiliyor..

Tarihte birçok imparatorluk kuruldu, 20. Yüzyılda Britanya İmparatorluğu başta olmak üzere, Fransız, Belçika, Danimarka, İtalyan, Japon, Portekiz ve tabii uzun bir zayıflama döneminden sonra Osmanlı İmparatorluğu sona erdi. Çin hala köklerini “orta krallık”ta bulur. Osmanlı imparatorluğunun ekonomik anlamda, Belçika, Danimarka, Portekiz, Fransa örnekleri gibi, kolonileri sömürmeye dayalı bir imparatorluk olup olmadığını sorgularım. Herhalde bunun bir nedeni ülkede anlamlı ve ticaret ilişkilerinin, hammadde tedariği gerektiren endüstri yapısının bulunmamasıdır.

Avrupa’da........

© T24