Öğrencilerin “Tonguç Baba” dediği kişi, Türk eğitim bilimcisi, Köy Enstitüleri’nin mimarı ve dönemin İlköğretim Genel Müdürüydü. Her Köy Enstitülü öğrencinin öyküsü gibi bu okulların mimarı Tonguç Baba’nın (İsmail Hakkı Tonguç) yaptıkları da sizleri hayli duygulandıracaktır.

Gölköy Enstitüsü’nde yaşanan olayı “Bir Köy Enstitüsünün Penceresinden: İŞ” adlı belgesel roman çalışmamdan kısaltılmış dese de yazar adını yazmamış. Ama öyküsü hep konuşulur. İşte alıntıladığımız o yazı:

TONGUÇ BABA’DAN İSTEKLERİ OLACAKTI

‘Gölköy Enstitüsü Müdürü Ali Doğan Toran, akşama Tonguç Baba’nın geleceğini sabahki törende öğrencilere duyurdu. Dağılırken Necati, yakın arkadaşlarına; ‘Arkadaşlar, biliyorsunuz, bir takım elbisemiz var. İşlikte, sınıfta, tarlada, her yerde onu giyiyoruz. Şehre de aynı elbiseyle gidince diğer okul öğrencilerinden utanıyoruz. Tonguç Baba’dan ikinci bir takım istesek... Hiç olmazsa şehre giderken onu giyerdik’ dedi.

Bu haklı istek okul müdürüne yansıtıldı. Ali Doğan Bey de öğrencilerine, ‘Bir punduna gelirse uygun biçimde söylenmesini’ önerdi. İsteğin Mehmet Ali Nalbantoğlu tarafından Tonguç Baba’ya iletilmesi kararlaştırıldı. O, iş kazasında bacağı ezilen sonrasında Numune Hastanesinde dizinin üst kısmından kesilen, bakanın, genel müdürün yakın ilgilerini gören bir ülkü eriydi. Onu kırmazlardı. Şimdi sıra pundunu yakalamaktaydı.

O İSTEKTEN VAZGEÇTİLER

Tonguç, öğrencilerin yanına gitti. Öğrenciler Tonguç Babalarının dört bir yanını çevirdiler. Takma bacaklı Mehmet Ali Nalbantoğlu ile Öğrenci Başkanı Hasan Yıldız için bundan daha iyi pundu olamazdı. Kalabalığı yararak yaklaşmaya başladılar. Mehmet Ali’yi görünce Tonguç:

–Ooo Mehmet Ali! Nasılsın, dedi ve elini uzattı.

Mehmet Ali teşekkür ederek tokalaştı. Elini uzattığında Tonguç Baba’nın ‘yen’ denilen ceketinin kol uçlarının........

© Sözcü