Nasslar (âyetler ve hadisler) sınırlı, hadiseler ise âdeta sınırsızdır. Sınırlı nasslarla sınırsız olaylara çözüm üretmek kıyas yoluyla gerçekleşir. Mesela Kur'anın nassıyla hamr (sarhoşluk veren şeyler) haramdır. İlgili âyet bunu şöyle bildirir:

“Ey iman edenler! İçki, kumar, dikili taşlar (putlar) ve fal okları ancak şeytan işi birer pisliktir. Ondan (o pislikten) kaçının ki kurtuluşa eresiniz.”[1]

Hz. Peygamber de şöyle der:

“Çoğu sarhoş eden nesnenin azı da haramdır.”[2]

“Sarhoş eden her şey hamrdır ve sarhoş eden her şey haramdır.”[3]

Bu nasslar çerçevesinde günümüzdeki bira ve benzeri sarhoşluk verici içeceklerin, ayrıca afyon ve esrar gibi bütün uyuşturucuların haram olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Bize bunlarla ilgili hüküm verebilmeyi sağlayan, kıyas yani içtihad müessesesidir.

İçtihad nedir?

İçtihad, kelime olarak herhangi bir fiil için olanca gayreti sarfetmek anlamına gelir. Terim olarak ise, hüküm verme durumundaki kişinin Kitap ve Sünnetten hareketle, meselenin hükmünü kıyas yoluyla ortaya koymasıdır.

Buna misal olarak domatesin hükmünü verebiliriz. Domatesin helal veya haram olduğu Kur'anda yer almaz. Hz. Peygamber zamanında bilinen sebzelerden olmadığı cihetle hadislerde de yer almaz. Dünyada bilinmesi ve yaygınlaşması Kristof Kolomb'un 1492 tarihinde Amerika'yı keşfi sonrasında gerçekleşmiştir. 1550 yıllarında Avrupa'ya taşınmış ve zamanla dünyanın hemen her yerinde bilinen ve yenilen bir sebze haline gelmiştir. Bu durumda helal veya haram olduğu kıyas yoluyla bilinecektir.

Kur'an-ı Kerim “De ki: Size tayyibat helâl kılındı.” der.[4]

Tayyibattan murat, selim fıtratın çirkin görmediği ve tiksinmediği şeylerdir. Bu ifadenin mefhum-u muhalifinden “habis şeylerin”........

© Risale Haber