İslam Dini, müntesiplerini tahkik ehli olmaya sevkeder. Mesela şu âyete bakalım:

“Ey iman edenler! Bir fasık size bir haber getirirse, doğruluğunu araştırın.”[1]

Tefsir ve Hadis kitapları sahih bir şekilde bize nakledilen rivayetlerle doludur. Ama bunlarda -az da olsa- akl-ı selimle değerlendirildiğinde kabul edemeyeceğimiz rivayetler de bulunur. Taberi, İbn Kesir, Süyûti gibi pek çok müfessir, tefsir ettikleri âyetle ilgili neler rivayet edilmişse kitaplarına almakta bir beis görmemişlerdir. Muhtemelen böyle yapmaları, o konuda öteden beri gelen rivayet kültürünü korumaya yönelikti. Yaptıkları, “Bununla ilgili şu rivayet de var” şeklinde gelecek nesillere bu mirası nakletme gayreti idi. Fakat bu, bütün rivayetleri aynen kabul ettikleri anlamına gelmez. Zira rivayetler arasında birbiriyle çelişen ifadeler de bulunmaktadır. Dolayısıyla, "falan müfessir bunu tefsirine aldığına göre, bu mana doğrudur" şeklinde bir genelleme yanıltıcı olacaktır.

Misal olarak şu rivayete bakalım:

“İnsanoğlunun iki vadi dolusu malı olsa, bir üçüncüsünü ister. Onun karnını topraktan başka bir şey doyurmaz.”[2]

Bu rivayetlerde İbn Abbas’ın, “Bu ifade Kur’an’dan mı değil mi, bilemiyorum” ve Ubeyy Bin Kâb’ın “Tekasür Sûresi ininceye kadar biz bunu Kur’an’dan sayardık” sözlerine de yer verilir. Zerkani, bunun Ebu Musa Eş’ariden “Kur'andan........

© Risale Haber