Dijital ekonomide adil rekabet ortamı sağlanmadan, yerel medya ve teknoloji girişimlerinin büyümesi, hatta hayatta kalabilmesi mümkün değil. Dijital Hizmet Vergisi gibi vergilendirme sistemlerinin de adil rekabet ortamını destekleyecek adil ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşması şart.

• ELİF ESEN
• 15 Mart 2025

Yeni Dijital Düzende Adil Yaklaşım Kaosu

Yeni bir dünya düzeni bizleri bekliyor. Dijital mecralar ve yapay zekâ alanındaki gelişmeler, demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti olma alanlarında zorlayıcı değişikliklere sebep olmaya devam edecek. Bununla birlikte önemli fırsatlar ve zorlukları da beraberinde getirecek ve orantısız etkilerini hep birlikte göreceğiz.

İşte tam da bu noktada bu yeni teknolojilerin ve dijital platformların oluşturulması, geliştirilmesi, dağıtılması ve kullanılması için yeni düzenin kurallarının belirlenmesi ve adil politikalar geliştirilmesi zorunlu ve acil bir ihtiyaç. Çünkü var olan yasalar ve düzenlemelerde küresel toplumun yavaş ilerlemesi, adil yaklaşım kavramına günbegün daha çok zarar veriyor, endişelere sebep oluyor. Yine bu düzenlemelerde insanlığa olumlu katkı sağlayacak yeniliklerin kısıtlama ve önlem engeline takılmaması, yeni fikirlerin, görüşlerin önünün açık olması kritik bir öneme sahip.

Dijital mecraların, yapay zekânın etkilediği bir alan da medya. İçerik üretimi artık sadece büyük medya kuruluşlarının değil, bireysel gazetecilerin, bağımsız platformların ve yerel haber sitelerinin de alanına girdi. Ancak bu yeni düzende çoğu zaman üretimin ekonomik değerinin adil bir şekilde paylaşılmadığını görüyoruz. Küresel teknoloji devleri, üretilen içeriği kullanırken yerel medya kuruluşlarına hak ettiği ödemeyi yapmaktan kaçınıyor! İşte tam da bu noktada Dijital Telif Yasası konusu büyük önem taşıyor.

Türkiye’de Dijital Mecralar Komisyonu’yla İlk Adımlar

TBMM Dijital Mecralar Komisyonu, geçen Mayıs ayında “Dijital Telif Yasası” gündemiyle ilk toplantısını gerçekleştirdi. Komisyon, dijital telif hakları konusunda adil bir sistem oluşturmayı amaçlıyor. 25 Haziran 2024 tarihinde TBMM’de gerçekleştirilen toplantıda ise Google LLC yetkilileri ilk kez bir sunum yaparak görüşlerini aktarmıştı.

Bu süreç, Türkiye’nin dijital değerler haritasını çizmeye yönelik kritik bir adım, çünkü yapay zekâ ve büyük veri çağında içerik üreticilerinin haklarının korunması, doğru işleyen ve sürdürülebilir bir medya ekosistemi için hayati önem taşıyor. Zira ABD menşeli teknoloji devlerinin ödeme politikaları birçok ülkede yerel medyayı zora sokmuş durumda. Öyle ki Güney Afrika Rekabet Komisyonu 16 aylık uğraşla Medya ve Dijital Platformlar Pazarı Soruşturması (MDPMI) raporunu hazırladı ve sonuç olarak Google’ın yerel haber kuruluşlarına yıllık 16 milyon ila 27 milyon dolar ödemesi tavsiyesinde bulundu. Üstelik bu ödemenin de üç ila beş yıl boyunca devam edeceğini vurguladı.

Adil Rekabet ve Dijital Vergilendirme: Komşu Haklar

Dijital ekonomide adil rekabet ortamı sağlanmadan, yerel medya ve teknoloji girişimlerinin büyümesi, hatta hayatta kalabilmesi mümkün değil. Dijital Hizmet Vergisi (DHV) gibi vergilendirme sistemlerinin de adil rekabet ortamını destekleyecek adil ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşması şart.

Politikalarımızı oluşturulurken, Yarına Atılım Eylem Planı kapsamında DHV’nin düşürülerek........

© Perspektif