Türkiye’de büyüme üzerine konuşup yazarken beynelmilel iktisadi kavramların içeriğine uygun analizler yapılması önemlidir. Türkiye’de son dönemlerde gelişen herkesin her konuda fikir sahip olduğu ve her konuyu konuşma gereği duyduğu gerçeğidir. Beynelmilel kavramların içeriği bilinmediğinde de kavram kargaşası oluşmaktadır. Nitekim Türkiye büyümesi üzerine konuşurken gelir eşitsizliğine / gelir dağılımı bozukluğuna dikkat çekme adına yoksullaştırıcı büyüme kavramı, çokça beynelmilel içeriğinden yoksun biçimde kullanılmaktadır.

Öncelikli olarak yoksullaştırıcı büyüme, ticaret hadleri etkisi ve zenginlik etkisine bağlı olarak oluşan bir durumdur. Buna göre bir ülkede kaynağı veya türü ne olursa olsun büyüme, ülkenin ticaret hacmini sabit fiyatlarla genişletiyorsa, o zaman ülkenin ticaret hadleri kötüleşme eğilimi gösterir. Tersine, eğer büyüme ülkenin ticaret hacmini sabit fiyatlarla azaltırsa, ülkenin ticaret hadleri iyileşme eğilimi gösterir. Buna büyümenin ticaret hadleri etkisi adı verilmektedir.

Büyümenin ülkenin refahı üzerindeki etkisi ticaret hadleri etkisinin ve zenginlik etkisinin net sonucuna bağlıdır. Zenginlik etkisi, büyüme sonucunda işçi veya kişi başına üretimde meydana gelen değişimi ifade etmektedir. Olumlu bir zenginlik etkisi tek başına ülkenin refahını artırma eğilimindedir. Aksi takdirde, ülkenin refahı düşme veya değişmeme eğilimindedir. Zenginlik etkisi pozitif ise ve büyüme ve ticaret sonucunda ülkenin ticaret hadleri iyileşirse, ülkenin refahı mutlaka artacaktır. Her ikisi de olumsuzsa ülkenin refahı mutlaka düşecektir. Zenginlik etkisi ve ticaret hadleri etkisi zıt yönlerde hareket ederse, bu iki karşıt gücün göreceli gücüne bağlı olarak ülkenin refahı bozulabilir, iyileşebilir veya değişmeden kalabilir.

Zenginlik etkisi tek başına ülkenin refahını artırma eğiliminde olsa bile, ticaret hadleri ülkenin refahında net bir düşüşe yol açacak kadar bozulabilir. Bu durum Jagdish Bhagwati tarafından 1958 yılında yoksullaştırıcı büyüme olarak adlandırılmıştır ve Şekil 1’de gösterilmektedir.

Kaynak: Dominick Salvatore, International economics, 11. Edit, S.203.

Şekil 1 yalnızca X malının üretiminde L ve K’nın verimliliğini ikiye katlayan yansız teknik ilerlemeden önceki ve sonraki Ülke 1’in üretim sınırını göstermektedir. Zenginlik etkisi tek başına, Ülke 1’in üretimi artarken işgücü (L) ve nüfusu sabit kalması nedeniyle, Ülke 1’in refahını sabit fiyatlarla artıracaktır. Ancak bu tür teknik ilerlemeler ticaret hacmini artırma eğiliminde olduğundan, Ülke 1’in ticaret hadleri kötüleşme eğilimindedir. Ticaret hadlerinde ciddi bir bozulma olduğunda, örneğin PB = 1’den PC = 1/5’e geldiğinde, Ülke 1, C noktasında üretecek, yalnızca 20Y karşılığında 100X ihraç edecek ve........

© Para Analiz