İki şeyi ayıran engele sed denir. Bu mani, suyun önüne baraj yapıp set çekmek gibi gözle görülebilir bir engelleme olabileceği gibi mecazi de olabilir. Mesela birisinin ilerleyişini ya da mesleğindeki yükselişini durdurduğunuzda, önüne sed çekmiş olursunuz. Bir anlamda hedefiyle arasına tepe gibi topraklar yığıp bir güzel düzeltmişsinizdir. Bir duvarı andıran önündeki toprak yığınını aşamaz; tırmanıp geçemez.

Bir şeyin sed sayılabilmesi için sağlam ve müstahkem olması gerekir. Zira Arapçada s-d-d kökü, üst üste yığılan toprağın müstahkem bir tepe görevi görmesini ve böylece bir şeyi engellemesini ifade eder. Suyun önüne yığılan kumların sıkıştırılmasıyla yapılan barajlara set denmesinin nedeni, bu engeldeki sağlamlık ve müstahkemliktir. Evin kapısı, dışardan girecekleri engelleyen müstahkem bir duvar kabul edildiği için kapıya da set denir. Çölde gözün bir şeyleri görmesini engelleyecek kadar kalabalık çekirgelere set denildiği gibi görüş açımızı engelleyen bulutlara da set denir (İbn Fâris, Mu’cem, III, 67).

Sed Çekilmiş Sözler

Konuşurken söylediğimiz cümleleri lalettayin kullanamayız. Sözlerimizin farklı anlamlara gelebilme ihtimalini engelleriz. Aynı zamanda doğru, delilli, sağlam ve müstahkem sözler söyleriz. Öyle ki yalan ve yanlış barındırmamalıdır. Yani sözümüz (kavl) sedîd olmalıdır. Kafa karışıklığını engellerse ve yıkılmaz bir baraj gibi sapasağlam olursa sedîd vasfı yerini bulmuş olur. Bu Allah’ın buyruğudur. “Ey Müslümanlar! (Hz. Peygamberle konuşurken)sedîd sözler söyleyin” (Ahzâb 33/70) Kelime Katâde’ye göre, “Hz. Peygamber’le konuşmalarınızın ve ona dönük eylemlerinizin tamamı, sadakate dayalı olsun” demektir. Yani “sözünüz iktisatlı olsun; sınırı aşmasın, hakikat olsun; yanlış olmasın!” İkrime’ye göre zaten sözlerin en doğru, dengeli, yerli yerince söylenen ve hakikate dayalı olanı da Lâ ilahe illallah cümlesidir (Taberî, Tefsîr).

Söylemlerini ve eylemlerini tevhîd üzere inşa eden Müslümanlar hem bireysel konuşmalarında hem de topluma hitap ederken kavl-i sedîd ilkesine riayet ederler. Yanlış anlaşılmalara mahal vermeyecek........

© Milli Gazete