Bir şehrin sağlığını, refahını ve sosyal dokusunu anlamak için genellikle karmaşık sosyoekonomik veri setlerine dalarız. Oysa bazen en derin gerçekler, en basit ve en beklenmedik göstergelerde saklıdır. İşte basit ama güçlü bir tez: Bir şehrin kaldırımlarının kalitesi, o bölgedeki refah ve güvenlikle doğru orantılıdır. Bu ilişkiyi ölçmek ve anlaşılır kılmak için, ekonomistlerin meşhur "Burgernomics" kavramından ilhamla yeni bir bakış açısı öneriyorum: Kaldırım kalitesi ekonomisi olarak Sidewalkonomics.

The Economist dergisinin Big Mac Endeksi'nden doğan "Burgernomics", farklı ülkelerin para birimlerinin satın alma gücünü, standart bir ürün olan Big Mac hamburgerinin fiyatı üzerinden karşılaştıran dahice bir yöntemdir. Bir hamburgerin fiyatı, o ülkedeki kira, işçilik ve malzeme maliyetleri gibi sayısız ekonomik dinamiği yansıtır. "Sidewalkonomics" de aynı temel mantığı kentsel alana uygular. Tıpkı bir Big Mac'in bir sandviçten daha fazlası olduğu gibi, bir kaldırım da beton bir şeritten ibaret değildir. Genişliği, pürüzsüzlüğü, aydınlatması ve engelsizliği, o şehrin belediye bütçesi, planlama öncelikleri ve en önemlisi, insan yaşamına verdiği değerin somut bir yansımasıdır. Ancak Big Mac özel sektörün sağlığını yansıtırken, kaldırım bir kamu malının kalitesini, yani kamu sektörünün etkinliğini ve sosyal sözleşmenin sağlığını gösterir.

Bu fiziksel durumun sosyal sonuçları ise kriminoloji teorileriyle net bir şekilde açıklanabilir. "Kırık Pencereler Teorisi", bakımsız bir çevrenin, o bölgenin sahipsiz olduğu sinyalini vererek daha ciddi suçlara zemin hazırladığını savunur. Çatlak, dar ve karanlık bir kaldırım, kentsel mekandaki en bariz "kırık cam"dır; insanları evlerine kapatır ve kamusal alanı suç işlemeye uygun hale getirir. Bu sorunun panzehiri ise yazar Jane Jacobs'ın "sokaktaki gözler" kavramıdır. Jacobs'a göre bir........

© Milat