Bir sabah uyandığınızda zihninizin dijital bir ağ tarafından ele geçirildiğini hayal edin. Düşünceleriniz algoritmaların elinde, duygularınız bir veri tabanında saklı… Kulağa bilimkurgu gibi gelse de, Dünya Sağlık Örgütü’nün 2023 raporuna göre, dijital bağımlılık ve bilgi bombardımanı, insanların dikkat sürelerini son on yılda @ kısalttı. Peki ironi ustası Oğuz Atay’ın Tutunamayanlar’da anlattığı gibi, “kendimizi kaybetmemek” için içimizdeki “tutunamayan”ı nasıl susturacağız?

Beyin “hack”lemenin sırrı, nöroplastisite denen o esnek dokuda gizli. Nöroplastisite terimi, Yunanca neuron (sinir) ve plastikos (şekillendirilebilir) kelimelerinin birleşiminden doğmuş. Beynimiz, tıpkı garip akımı şairlerinin kelimeleri beklenmedik dizilişlerle kullanması gibi, yeni bağlantılar kurarak kendini yeniden yazıyor. Şiirsel realist Orhan Veli’nin “Anlatamıyorum” şiirindeki gibi, “Ağlasam sesimi duyar mısınız / Mısralarımda” diye sorarken bile zihnimizde yeni yollar açıyor. Peki bu yolları nasıl “açık tutarız”?

Cevap belki de edebiyatın labirentlerinde saklı. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur romanında Mümtaz’ın İstanbul sokaklarında kayboluşu, modern insanın zihinsel kaosunu anımsatıyor. Mümtaz, “Neden huzursuzum?” diye sorarken, aslında bugünün “verimlilik çılgınlığı” içinde kendini kaybeden herkese sesleniyor. Tıpkı bir Instagram kullanıcısının, sürekli hikaye güncelleyerek içinin........

© Milat