Depremin temel olarak 5 tür etkisi var: Fiziksel, toplumsal, ekonomik, çevresel ve psikolojik.

Bu etkileri kısa erimli-uzun erimli olarak da ayırabiliriz. Kısa erimde binalar ve altyapı yıkılır; ulaşım zorlaşır (fiziksel etki); ölümler olur, aileler bölünür, çocuklar yetim kalır, evler yıkıldığı için evsizlik sorunu ortaya çıkar. Deprem, yoksulları daha da yoksullaştırır (toplumsal etki). Dükkanlar ve işletmeler kapanır. Yağmacılık olabilir. Altyapıdaki bozukluk nedeniyle ticaret zorlaşır (ekonomik etki). Yangınlar, toprak kaymaları, tsunamiler olabilir (çevresel etki). Psikolojik olarak ise, olaya birinci elden tanıklık edenler toplu halde travma sonrası stres bozukluğu geçirirler. Medyadan ve sosyal medyadan etkilenen ikincil tanıklar da aynı rahatsızlığı geçirebilir (psikolojik etki). Bu durum uzun erimde de etkili olur (So ve Platt, 2014).

Konuya uzun erimde bakarsak şunları söyleyebiliriz:

Kentler ve genel olarak yerleşimler taşınabilir (fiziksel etki). Bunun örneklerine Antik Anadolu kentlerinde rastlıyoruz. Aileler uzun süre geçici barınma olanaklarıyla dayanmak zorunda kalırlar. Sosyal devletin olmadığı ülkelerde kendi başlarına bırakılırlar. Ekonomik olarak, başka üretken sektörlere kaydırılabilecek ekonomik kaynaklar yeniden inşaya ayrılacağı için verimsiz bir ekonomi söz konusu olur (ekonomik etki). Çevresel olarak, kentlerin ve genel olarak yerleşimlerin yüzleri değişebilir (çevresel etki) (So ve Platt, 2014).

Her depremden ülkelerin çıkardığı dersler var; ancak biz 1999 depreminden gerekli dersleri çıkaramadık. 1999 depremi, Kahramanmaraş 2023’e dönüştü. Her şey ahbap çavuş kapitalizmiyle doğrudan ilişkili. “Kadıyı kime şikayet edeceğiz” durumları yaşanıyor. 1999 depreminde eski binaların sağlam kaldığı, yeni binaların yıkıldığı görüldü. Bu, zaten altta yatan düzeni de ortaya koyuyordu.

Bilindiği gibi, Anadolu bir deprem kuşağında. Bölgede tarihe geçmiş ilk deprem, İ.S. 17’deki Filadelfia (Alaşehir, Manisa) merkezli Lidya depremi. Bu deprem sırasında Lidya, Roma İmparatorluğu’na bağlı bir eyalet. İmparator deprem sonrasında Lidya’dan 5 yıl vergi almıyor. Bunun üzerine, eyaletin imparatorluğa minneti ve bağlılığı oluşuyor. İmparator adına büyük bir anıt dikiliyor ve birçok şehir, adını değiştirerek imparatorun adını içeren yeni adlar alıyor.

İ.S. 115 Antakya depreminde tsunami oluşuyor. 260 bin kişinin öldüğü tahmin ediliyor ki bu rakam, o tarihte oranlarsak çok yüksek bir rakam. Bugün de yüksek, ancak o zaman toplam nüfus da düşüktü.

Marmaris yakınlarına merkezlenen 141 Likya depreminde bugünkü Yunan adaları ve Muğla ve........

© Medya Günlüğü