TBMM İliç-Çöpler Faciası Araştırma Komisyonu’nun çalışmaları sırasında milletvekillerini şoka uğratan bir gelişme de üç bakanlığın siyanür liçleme sahasıyla ilgili sorumluluk kabul etmemesi olmuştu. Üç bakanlığın yetkilileri, komisyon çalışmaları sırasında liç sahasıyla ilgili bir denetim boşluğu olduğu algısı yaratmıştı.

Hatta Bakanlık ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürü Cihan Tatar, “İşletmenin kendi kendini denetlemesi lazım... Bu tip bir kaza, yani yığın liç kazası ülkemizde ilk defa meydana geliyor. Biz de de zaten oradaki denetim boşluğunu yeni fark ettik” diyebilmişti.

İşte bu noktaya dikkat çekilen CHP muhalefet şerhinde, aslında böyle bir boşluk olmadığı ve altın üretimindeki en kritik aşama olan liç sahasının bilinçli olarak denetim dışı bırakıldığı vurgulandı:

“Ortada aslında kanuni bir boşluk yoktur. Somut durumda kanun boşluğundan değil, görevini yapmayan kamu görevlileri ve kamu kurumlarından kaynaklı bir boşluk ve zafiyet söz konusudur. Altın madeni üretiminde ana rol oynayan bir prosesin denetlemesi bilinçli olarak denetim dışı bırakılmıştır. Yığın liç alanındaki üretimin denetim dışı bırakılması, çok uluslu maden şirketlerine Türkiye’de madencilik yapmayı cazip hale getirme eylemi olarak değerlendirilmelidir... Enerji Bakanlığı, Çevre Bakanlığı ve Çalışma Bakanlığı’nın her birinin, ‘görmedim, duymadım, bilmiyorum’ dediği yığın liç sahasına yurt dışı kaynaklı bir şirket gelmiş ve kamu kurumlarının gözlerinin içine baka baka kendi kurallarını işletmiştir.”

Muhalefet şerhinde bu noktada çok kritik bir soru da gündeme getirildi. Yığın liçi sahası hiçbir bakanlık tarafından denetlenmiyorsa, üretilen altının denetimi nasıl yapılıyordu:
Kayıt dışı altın kazancı

“Yığın liç sahasını Enerji Bakanlığı denetlemiyorsa, Çevre Bakanlığı denetlemiyorsa, Çalışma Bakanlığı denetlemiyorsa buradaki üretilen altının denetimi nasıl yapılıyor? Ne kadar altın üretildiğini kim denetliyor, nasıl denetliyor? Dolayısıyla burada kayıt dışı bir kazancın şüphesinin çok yüksek olduğu da açıkça görülmektedir. Bu nedenle yığın liç sahasına serilen malzemenin miktarı, yığın liç sahasında bulunan altın miktarına dair Bakanlık ve şirket tarafından verilen yanıtlar birbiriyle örtüşmemektedir.”

Denetim de özelleştirilirse CHP Araştırma Komisyonu üyesi milletvekilleri Gamze Taşçıer, Müzeyyen Şevkin, Deniz Yavuzyılmaz, Mustafa Sarıgül ve Cumhur Uzun’un imzasını taşıyan CHP muhalefet şerhinde, madenin çöken liç sahasında Mart 2022 ve Haziran 2022 tarihlerinde iki önemli kaza yaşandığını ve bu kazalar sonrasında özel firmalara yaptırılan denetimlere dikkat çekildi:

“Özelleştirilmiş denetimler sonucu elde alınan raporlar esas alınarak tekrar faaliyete açılan sahada 13 Şubat felaketi yaşanmıştır. Anagold ve Kartaltepe şirketleri, ÇED süreçlerini bölerek entegre etki değerlendirmesini bypass etmiş, kapasite üstü üretimle yığın liç sahasını aşırı yüklemiş, yetkili bakanlıklar ise denetim ve izleme görevlerini ihmal etmiştir. Bilinçli olarak oluşturulan denetim boşluğu, çevresel tahribatın yanı sıra şüpheli mali kayıt dışılığa zemin hazırlamıştır. Proje sahibinin sunduğu denetim raporları yeterli bulunarak tesisteki yanlışlıkların devamlılığı sağlanmıştır.”

(Komisyonun CHP’li vekilleri........

© Kısa Dalga