Çöpler iddianamesi analiz serimizin birinci ve ikinci yazılarında üst üste yapılan ölümcül hatalar zincirinin nasıl faciaya götürdüğünü, para ve kâr hırsıyla birilerinin gözlerin nasıl kör olduğunu detaylarıyla anlatmaya çalıştık. Elimizde olmayan nedenlerle bir gün gecikmeli olarak yayınladığımız bu serinin üçüncü yazısında ise facianın oluşuyla ilgili tespitlerimizi tamamlayacağız. Dördüncü ve son bölümde ise iddianamenin eksikliklerine dikkat çekmeye çalışacağız.

Madende bir yandan FAZ 4B üzerinden liçleme işlemi devam ederken, diğer yandan FAZ 5 inşaatı devam ediyordu. Bu inşaatlar sırasında da liç sahasına çok yakın mesafelerde dikkat çeken patlatmalar yapılıyordu. Ayrıca madenin batısındaki açık ocaklarda da her gün 12.00 ile 12.45 saatleri arasında patlatmalar yapılıyordu. Facia anında liç sahasının en kıdemli yetkilisi olan Murat Bayraktar’a göre işte liç sahasının hemen bitişiğinde patlatılan bu dinamitler facianın en büyük nedeniydi. Bayraktar’a göre, yüzde 70 FAZ 5 patlatmaları, yüzde 10’da madenin ocak sahasındaki patlatmalar faciaya neden oldu. Evet bu patlatılan dinamitler zaten hassas bir dengede yükselen liç sahası için tetikleyici olmuş olabilir ancak bu yine de 13 Şubat’a götüren ve 13 Şubat günü yapılan büyük yönetimsel ve siyasal hataların üstünü örtmeye yetmez.

Maden yönetiminin, “Radar verilerini gerektiği gibi okuyamadı, bizi yanlış yönlendirdi” diye suçladığı Jeoteknik Kıdemli Mühendisi Ali Rıza Kalender, “Doğu yakasında radarlar yoktu, bütünü göremedik” diye kendini savunuyor. Faciadan önce madendeki radarlar liç sahasının sadece batı yakasını görebiliyordu. Doğu yakasını görebilen bir radar sistemi bir türlü kurulamamıştı. 2023 yılı içinde gerekli radar sisteminin alınması için istek yapılmış ama sümen altı edilmiş. Neil Bar isimli denetim firması da, “İzleme sistemleri ve radarlar yetersiz. Ayrıca elemen eksikliği de var” diye bir rapor yazmış. 2024 yılı başında alınması gereken radarlar yine de alınmamış; Mart-Nisan aylarına ertelenmiş. Ali Rıza Kalender, FAZ 5’i de zamanında teslim etmedikleri için, liçin kuzeye yani Fırat Irmağı tarafına fazla yaslandığını ve çöktüğünü söylüyor.

Herkes birbirini suçluyor ve ne yazık ki bu suçlamaların hepsinin de bu faciada payı var.

Madende kritik anlar yaşanırken, şüpheli ve soru işaretleri içeren bir hamle dikkat çekiyor. İddianamede sanıklardan birisi olan Patrik Valko, WSP Golder şirketine bağlı olarak madende çalışan bir Slovakyalı. Membran serilmesi ve kontrolü konusunda uzman bir isim.

Patrik Valko facia günü yani 13 Şubat 2024 günü bürosunda çalışırken, SRR Mining Büyüme ve İnovasyon bölümünde çalışan ve maden sahalarında teknik inceleme ve gözlemler yapan Allen Robert Morris ve Jonathan Holden adındaki iki kişi yanına gelir. Kendilerini liç sahasına götürmesini isterler. Morris ve Holden faciadan iki gün önce İliç’e gelmiş Amerikalı iki mühendis. Valko, “Maden sahasında araç sürme yetkim olduğu için benden rica ettiler” diye açıklıyor.

14.00 gibi Valko, Morris ve Holden ofisler bölgesinden liç sahasına doğru tırmanmaya başlıyor. Liç........

© Kısa Dalga