Karadeniz’in sahilleri sarp. Deniz biter bitmez dağ başlıyor. Sahillerde asker yürütecek düzlükler bulmak imkânsız.

Bu yüzden askeri ve erzakı doğu cephesine yakın yerlere kadar denizden nakletmeniz gerekiyor.

Osmanlı ordusu o günlerde İstanbul’un ve Boğazlar’ın korunmasına öncelik vermiş. Çünkü Rusya ve Avrupa’nın asıl işgal etmek istedikleri yerler buralar.

Aslında doğru da yapmışlar. Sarıkamış muharebesinden biraz sonra başlayacak Çanakkale Savaşını İstanbul ve Boğazlar bölgesinde o günlerde aldığımız tedbirler sayesinde kazanıyoruz.

Öyleyse, doğu cephesini takviye ihtiyacı doğduğunda sevkiyat ağırlıklı olarak İstanbul’dan Trabzon’a kadar deniz yoluyla yapılacak.

Trabzon Limanı’ndan Hamsiköy’e çıkan bir dekovil (hafif raylı sistem) hattı var. Hamsiköy’den sonra karayolu.

Bilhassa Yavuz’ın hasarlı ya da hizmet dışı olduğu zamanlarda Karadeniz’e Rus donanması hâkim.

Böyle durumlarda İstanbul’dan doğu cephesine asker ya da erzak ulaştırmak aylar sürüyor.

Kolorduların, Tümenlerin, alayların mevcutları, hastalıklardan, açlıktan ya da muharebelerdeki kayıplardan dolayı sürekli eksiliyor.

Mesela tam kazanacakken kaybettiğimiz Sarıkamış muharebesi öncesi 40 bin mevcutlu 10. Kolordu “14 saatlik yürüyüşten sonra 3 bin askerle Allahuekber dağlarının eteğine inebilmiş.”

Geri kalanı ne olmuş?

Bir kısmı hepimizin ağzımızda sakız ettiğimiz gibi kışlık elbiseleri lojistikle ve........

© Karar