Ülkemizde, son yıllarda çay ve fındık gibi nitelikli bahçe ürünlerinin toplanma maliyetlerinde, hiç bir mantıkla açıklanamayacak ölçüde absürt ve çelişkili tablolar yaşanıyor.

Geçmişten bu yana, yerleşik uygulama gereği, fındık toplama zamanı geldiğinde, bahçelerinde kendileri çalışmak istemeyen üreticiler, fındıklarını “yarıcıya” toplattırıyorlardı.

Yani, yarısı toplayana, yarısı bahçe sahibi üreticiye…

Son zamanlarda, “fındık toplama yevmiyesi/fındık satış fiyatı” dengesi yarıcıları memnun etmediği için; toplayıcı payı “üçte ikiye” yükseldi.

Yani üçte ikisi toplayana, üçte biri üreticiye…

Bu yıl bahçesindeki fındığını toplatmak isteyen bir tanıdığım, toplayıcının kendisinden şu garip istekte bulunduğunu ifade etti:

“Üçte iki kurtarmaz. Ancak tamamı bana kalırsa, toplarım. O da bir şartla; toplamaya başlamadan önce fındık ağaçlarının altındaki otları temizleyerek bahçeyi bana teslim etmelisin.”

Abartılı gibi görünen, ancak fiilen yaşanmış olan bu olay; Türkiye’nin son dönemlerde geçirdiği hızlı sosyoekonomik değişim sürecinin ortaya çıkardığı çarpık tablodaki trajikomik gerçekliği çok güzel ifade ediyor.

Gerek Karadeniz Bölgesindeki fındık ve çay üreticileri, gerek diğer bölgelerde ihracata yönelik yüksek gelir getirici kayısı, incir, kabuklu meyve vb gibi ürünleri üretenler; bu meyve ve bitkileri, vaktiyle “hobi” amacıyla değil, geçimlerini sağlamak veya geçimlerine büyük çapta destek olması amacıyla dikmişlerdi. Bundan bir süre öncesine kadar da hayatlarını büyük ölçüde bunlardan elde ettikleri gelirle idame ettiriyorlardı.

Geçmişte geçimini sağlamak üzere çay veya fındık dikip yetiştiren ve uzunca bir süre tüm fertleriyle hasatını yapan bir ailenin; bahçesindeki ürünü toplamaktan vazgeçmesinin ve başkasına yaptırma arayışına girmesinin bir kaç anlaşılabilir nedeni olabilir:

Bahçe sahibi;
-Eskiden geçimini sadece bu tür ürünlerin gelirinden sağlarken, bu defa bütünüyle farklı bir üretim veya ticaret alanında faaliyet gösteriyor; kamuda veya özelde düzenli maaş karşılığı çalışıyordur. Geçimini tamamen veya büyük ölçüde bu alanlardan sağladığı için, aslında çay veya fındık satışından sağlanacak gelire ihtiyacı; ayrıca mesaisini tam zamanlı verdiği işinden koparak ürün toplamaya ayıracak zamanı yoktur. Kısacası, köyüne sadece tatil için geldiği varsayımından hareketle; “zaman tahsisi” veya “ekonomik gelir” yönünden, mevcut işini çay veya fındık toplama işi ile “ikame etmesinin” rasyonel bir temeli ve gerekçesi yoktur
-Ürününü fiilen kendisi toplamayı gönlünden geçirse bile; yaşlı, hasta veya güçsüz olması dolayısıyla bedenen toplamaya elverişli değildir.
-Vakti müsait, sağlığı da elverişli olduğu halde; rahatça geçinecek düzenli bir gelire (yüksek emekli maaşı, kira, rant geliri vb) sahip olduğu için, hobi amaçlı olmanın dışında çayı/fındığı kendisinin toplamasını gerektiren finansal bir zorunluluğu yoktur.
-Düşük maaş veya düşük emekli maaşı, düşük ticaret veya serbest meslek geliri olması nedeniyle; ürününü kendisi toplaması........

© Karar