Ülkemizde toplam 297 bin kapasiteli cezaevlerinde kalan tutuklu ve hükümlü sayısı, yaklaşık 410 bine ulaştı.

Cezaevlerinde doluluk oranı 8…Yani aslında 115 bin mahkuma yer olmadığı için, bir çok cezaevinde mahkumlar adeta balık istifi yatıyor?

Tam da bu aşamada, soruna çözüm alternatifi olarak, genel af söylemleri ve beklentileri, giderek yükselen bir dalga halinde gündeme gelmeye başladı.

Statista’nın 2025 yılı verilerine göre, Türkiye, dünya ülkeleri arasında hapishanelerinde her “100 bin kişiye düşen mahkum sayısı sıralamasında,” 459 mahkumla, 12’inci sırada geliyor.

1659 mahkum sayısıyla El Salvador’un 1’inci sırada, 785 mahkum sayısıyla Küba’nın 2’inci sırada, 620 mahkum sayısıyla Rwanda’nın 3’üncü sırada, 541 mahkum sayısıyla ABD’nin 5’inci sırada yer aldığı listede; Türkiye’den daha önce yer alan diğer ülkeler, Türkmenistan, Amerikan Samoa, Panama, Tonga, Guam, Bahama ve Gabo Verde…Uruguay ve Brezilya, Türkiye’nin ardından geliyor.

100 bin kişiye düşen mahkum sayısında dünya ülkeleri ortalaması 140 kişi…Son rakamlarla Türkiye’de mahkum sayısı, dünya ortalamasının da yaklaşık 3.3 katı üzerinde…Türkiye bu sonuçla, aynı zamanda Avrupa’da en kalabalık cezaevi nüfusuna sahip ülke konumunda…

Bir çok yönüyle istisna oluşturan ABD’yi dışarıda tutarsak, Türkiye gibi köklü devlet geleneği, derin kültürel ve tarihi mirası ve nisbeten güçlü toplumsal dayanışması bulunan bir ülkenin; henüz devletleşme sürecini tamamlayamamış, kamu otoritesinden ve can güvenliğinden bütünüyle yoksun Latin Amerika ülkeleriyle bir arada yer alması hayli itibar kırıcı ve utandırıcı bir sonuç.

Ülkelerde nüfusa oranla mahkum sayısının yüksek olması; cezaevlerinde doluluk oranlarının yüksek olmasıyla paralellik gösteriyor. Yani mevcut tablo, aynı zamanda cezaevlerinde “kapasiteyi aşan sayılarda mahkum bulunduğu” anlamına geliyor.

El Salvador, Küba, Rwanda, Panama, Guam, Bahama, Uruguay ve Brezilya gibi ülkelerde cezaevi doluluğunun, mevcut kapasitenin 0-300 fazlasına ulaşabildiği görülüyor. Bu ülkelerde, aynı zamanda cezaevi fiziki standartları ve barınma şartları çok kötü durumda ve mahkumlar sık sık uluslararası medyaya yansıdığı gibi genelde insanlık dışı şartlarda yaşıyorlar.

Bu ülkelerde yüksek cezaevi nüfusu, yüksek doluluk oranları, kötü ve insanlık dışı barınma şartları ile; kalkınma düzeyi, sosyoekonomik gelişmişlik, kişi başına düşen milli gelir, yoksulluk oranı ve gelir adaletsizliği seviyeleri arasında yakın bir ilişki var. Bu bağlamda bu ülkelerin genellikle azgelişmiş ve yüksek yoksul nüfus oranlarına sahip olduklarını; mili gelirlerinin kişi başına ortalama 4.000-5000$ bandında bulunduğunu, 50’ler civarındaki GINI katsayısıyla derinleşmiş yüksek gelir adaletsizliği içinde yaşadıklarını görüyoruz.

Öte yandan bu ülkelerin; demokratik yönetim, hukukun........

© Karar