Bugün Pazar. Tatil… Güne bir bilmeceyle başlayalım:

Bir pinpon raketi ile bir pinpon topu aldım. İkisine toplam 101 lira verdim. Raket, pinpon topundan 100 lira daha pahalı. Her birini kaç liraya almışım?

---------------

Çözdünüz değil mi? Şimdi derin bir nefes alın ve tekrar çözün. Çünkü yanlış çözdünüz. Top 1 lira olsa ve raket 100 lira daha pahalıysa raket 101 lira olur. İkisinin toplamı 102 lira eder. Ama siz “hızlı karar verdiniz”. Tıpkı bazı politikacılarımız gibi. Hızla karar verdiniz ve tıpkı onlar gibi yanlış karar verdiniz. Haydi, şimdi semantik ve nöroekonomik yolla hesabı tekrarlayalım. O da çalışmaz tabii. Semantik ve nöroekonomik lafları zaten bir şey söylemek için değil, bilge görünüp bir şey söylememek için sarf edilmiştir. O hâlde gelin konvansiyonel metotlara dönelim. İki bilinmeyenli denklem kuralım. O zaman çözümü buluruz: Raket 100 lira 50 kuruş, top 50 kuruştur.

Eğer ilk vuruşta doğru cevabı bulduysanız özür dilerim. Fakat ben de bulmacayı sorduğum arkadaşlarımın tamamı da hızlı ve kolay çözüme düştük, ancak uyarılınca “Doğru ya…” dedik. Bulmacayı, Hızlı ve Yavaş Düşünme’nin yazarı (Varlık Yayınları 2017), 2002 Nobel Ekonomi ödülünün sahibi Daniel Kahneman’dan aldım. Psikoloji profesörüydü, fakat ekonomi Nobel’i aldı! Nedenolmasın? İnsanı konu edinen bilimler birleşme yolunda… Kahneman geçen yıl vefat etti. Çalışma arkadaşı Tversky de Nobel’i göremeden gitmişti.

Kahneman ve Tversky,........

© Karar