18. yüzyılın sonlarında gayrimüslimlere tanınan bu vergisizlik, arkasında muhteşem bir Ege olan İzmir şehrinin serpilmesine yol açar. Kapitülasyonlar ve Osmanlı’nın ecnebi devletlerce silah zoruyla uzak tutulmasının neticesinde şehirde fabrikaların bacaları bir bir tütmeye başlar. Fakat zenginlik eşit dağılmaz. Şehrin patronları köşklerinde, yalılarında yaşarlarken, halka düşen arkalardaki ve tepedeki mahallelerde bir sonraki depremde yıkılacak evlerde yaşamaktır. Sanayi devrimi gelmiştir gelmesine ama vahşi kapitalizm ile birlikte gelmiştir anlayacağınız.

Şehirde her gün işçi ölümleri olur, zeytin yağı imalatının en sonu olan, prina fabrikalarında patlamalar olur, limanda yükler devrilir, hamallar altında kalır. Kordon köşkleri şatafatlarına şatafat katarken, şehrin arka mahallerindeki sefalet şarkı sözlerine bile yansır. Tüm bu olanlara karşılık şehrin fabrika ve liman işçileri, tütün ve incir hamalları arasında hareketlenmeler olduğu, yavaştan 1 Mayıs’ın kutlanmaya başlandığı ve 2. meşrutiyet havasıyla sendikaların kurulduğu bir iklimde birden dünya savaşı hasıl olur. Daha sonrasında da milliyetçilik. Aynı patronlar tarafından sömürülen halklar birbirlerine düşman oluverirler. En nihayetinde de savaş kopar.

İşgale direnen birkaç yüz kişiden başka ses çıkmaz İzmir’den. Rumlar........

© İz Gazete