Akran zorbalığı, çocuk ve ergenlerin gelişimini tehdit eden ciddi bir psikososyal problemdir. Fiziksel, sözel, sosyal ve siber zorbalık biçimlerinde görülen bu olgu, mağdur öğrencilerde kaygı, depresyon, düşük özgüven ve akademik başarısızlığa yol açarken, zorbalık yapan öğrencilerde ise antisosyal davranış kalıplarının gelişmesine neden olur.

Sorunun çözümü bireysel düzeyde öğrencilerden, kurumsal düzeyde öğretmen, ebeveyn ve okullardan; toplumsal düzeyde ise belediyeler ve devlet politikalarından destek gerektirir. Bu makale, akran zorbalığının tanımı, türleri ve sonuçlarını incelemekte; çözüm için öğrencilerin, öğretmenlerin, ebeveynlerin, okulların ve belediyelerin üstlenmesi gereken roller ayrıntılı biçimde tartışılmaktadır.

Giriş

Okul çağındaki çocukların önemli bir kısmı, akranlarıyla olan ilişkilerinde zorbalığa maruz kalmakta veya zorbalık davranışlarına katılmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO, 2020), akran zorbalığını “bir veya birden fazla çocuğun, başka bir çocuğa yönelik kasıtlı, tekrarlayıcı ve zarar verici davranışları” olarak tanımlar. Bu tanım, iki temel unsura vurgu yapar: güç dengesizliği ve süreklilik. Güç dengesizliği, zorbanın mağdur üzerinde fiziksel, sosyal veya psikolojik üstünlük sağlaması anlamına gelir. Süreklilik ise bu davranışların tek seferlik olmaktan çıkıp sistematik hale gelmesidir (Olweus, 2013).

Son yıllarda teknolojinin gelişmesiyle birlikte zorbalık yalnızca sınıf ortamında değil, çevrimiçi alanlarda da yaygınlaşmıştır. Siber zorbalık, sosyal medya, mesajlaşma uygulamaları ve çevrimiçi oyun platformlarında gerçekleşmekte, mağdur çocuklar için fiziksel zorbalıktan daha kalıcı izler bırakabilmektedir (Kowalski et al., 2014).

Bu makalede öncelikle akran zorbalığının tanımı, türleri ve sonuçları tartışılacak; ardından öğrencilerin, öğretmenlerin, ebeveynlerin, okulların ve belediyelerin çözümde üstlenebileceği roller ele alınacaktır.

Akran Zorbalığının Türleri

Fiziksel Zorbalık

Darp, tekme, tokat, itme, eşyaların alınması veya zarar verilmesi fiziksel zorbalığın en görünür biçimlerindendir. Çoğu zaman okul bahçesinde, teneffüslerde ya da sınıfta meydana gelir.

Sözel Zorbalık

Lakab takma, hakaret etme, küçümseme, alay etme, tehdit ve aşağılama içerir. Sözel zorbalık görünmez gibi dursa da mağdurlar üzerinde kalıcı psikolojik izler bırakır (Smith & Sharp, 1994).

Sosyal Zorbalık

Dışlama, dedikodu yayma, grup aktivitelerinden bilinçli olarak uzak tutma gibi davranışlar sosyal zorbalığa girer. Bu tür zorbalık mağdurun sosyal ilişkilerini zedeler, yalnızlaşmasına yol açar.

Siber Zorbalık

Dijital ortamda hakaret, tehdit, özel bilgilerin ifşası, aşağılayıcı görsellerin paylaşılması gibi davranışlardır. Araştırmalar, siber zorbalığa uğrayan öğrencilerin depresyon ve intihar riski açısından daha yüksek tehlike altında olduğunu göstermektedir (Livingstone & Smith, 2014).

Akran Zorbalığının Sonuçları

Zorbalığa uğrayan çocuklarda kısa ve........

© İstiklal