Kültür ve medeniyetler birçok unsurun bir araya gelmesiyle oluşur. Siyasî, iktisadî, askerî kurumlarla birlikte ilim felsefe ve sanat dünyası da bu konunun olmazsa olmazları arasında yer alır. Bütün bunları etkileyen ana kurum ise din ve inançlardır.

Bizim medeniyet tarihimizin kurucu şahsiyetlerine ve onların kaleme aldığı kurucu metinlere bakıldığında farklı bir ilim dalı daha tarih sahnesine çıkmaktadır: Tasavvuf.

Adına ister İslâm düşünce tarihi, isterse İslâm felsefesi tarihi diyelim karşımıza çıkacak insanların bir kısmı da sûfilerdir, dervişlerdir. Bir başka ifade ile bu tarihi Mevlanâ’ya, İbn Arabî’ye, Yunus Emre’ye, Sadreddin Konevî’ye, Molla Fenârî’ye başvurmadan tamamlamanın mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.

Düşünce dünyasının en derin konuları olan Allah, insan, ahlâk ve varlık hakkında konuşan, yazan dervişlerden biri de Türkistan’lı Ahmet İlâhî’dir. O yaptığı sohbet ve yazdığı eserlerle, terennüm ettiği şiirlerle bu anlayışı dillendirdiği gibi Konevî’nin Miftahü’l-gayb isimli meşhur eserini şerhetmekle aynı alan için kalıcı hizmetler sunmuştur.

Şimdi onun 500 sene önce kaleme aldığı Tasavvufnâme isimli eserinde yer alan bazı cümlelerini okuyalım[1]

[1] Molla Ahmed İlâhî, Tasavvufnâme, çev. Mücahit Kaçar Ahmet Akdağ, İstanbul, 2015.

1951, Güneyce........

© İnsaniyet