Performans düşüklüğü iş hukuku kapsamında işçinin mesleki yetersizliği olarak adlandırılmaktadır. 4857 sayılı İş Kanununun m.18 hükmü gereğince işçinin mesleki yetersizliği kural olarak işveren tarafından iş akdinin feshedilmesi açısından geçerli fesih olarak kabul edilmektedir. Gerçekten işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.

Performans, en basit tanımıyla verimliliğin ölçülmesidir. İşçinin iş sürecinde harcadığı ve işin üretimine kattığı emeğin kalitesi ve düzeyi, işçinin performansını oluşturur. Birim zamanda işçinin harcadığı emeğin sonucu olan üretimin düzeyi ise işçinin verimliliğini gösterir. Başka bir anlatımla performans, iş sürecinde yer alan emeğin bir boyutu, verimlilik ise birim zamanda harcanan emeğin sonucudur. Buna göre performansı yüksek olan işçinin verimlilik düzeyinin de yüksek olması beklenir. İşçinin performans ve verimlilik sonuçlarının geçerli bir sebebe dayanak olabilmesi için objektif ölçütlerin belirlenmesi zorunludur. Performans ve verimlilik standartları işyerine özgü olmalıdır. Objektiflik ölçütü o işyerinde aynı işi yapanların aynı kurallara bağlı olması şeklinde uygulanmalıdır. Bu yazımızda; performans düşüklüğü nedeniyle iş sözleşmesinin feshine ilişkin nazari ve tatbiki bilgiler ele alınacaktır.

Performans düşüklüğü nedeniyle iş sözleşmesinin feshi ancak işverence alınan önlemler ve işçinin uyarılmasına rağmen performansı düşük devam eden işçinin sözleşmesinin geçerli nedenle feshinde gündeme gelecektir. İşverence yapılacak fesih için mutlaka usuli gerekliliklerinin yerinde getirilmesi gerekir. Performans düşüklüğü nedeniyle iş sözleşmesinin feshi şu hallerde gündeme gelir:

1. İşçinin yetersizliği,

2. İşçinin ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az verimli çalışması,

3. İşçinin tüm uyarılara rağmen işini yetersiz, kötü ya da eksik yapması,

4. İşçinin işe yoğunlaşmasının giderek azalması,

5. İşçinin işe yatkın olmaması,

6. İşçinin öğrenme ve kendini yetiştirmede yetersizliği.

Esasen performans düşüklüğü nedeniyle iş sözleşmesinin feshi için hangi koşulların yerine gelmiş olması gerektiği kanunlarımızda açıklanmış değildir. Bu noktada fesih için bulunması gereken koşullar Yargıtay kararlarından çıkarılmaktadır. Performans düşüklüğü nedeniyle iş sözleşmesinin feshi için aranan şartlar şunlardır:

1. Performans ölçümleri için objektif ölçütler belirlenmeli,

2. İşyerine özgü verimlilik ve performans standartları bulunmalı,

3. İş koşullarının iyileştirilmesi gibi performansını artırabilecekler imkânlar sağlanmalı,

4. İşçiye gereken eğitimler verilmeli,

5. Performans ile ilgili kriterler önceden saptanmalı ve işçiye tebliğ edilmeli,

6. Verimlilik ve performans kriterleri makul ve gerçekçi olmalı,

7. İşyerinde aynı işi yapanlara aynı kurallar uygulanmalıdır.

Yargıtay’a göre performans düşüklüğü hususunun ortaya çıkacağı haller şu şekilde ifade edilmiştir. “4857 sayılı İş Kanunu madde 18 fıkra 1’e göre iş sözleşmesi işveren tarafından işçinin sergilemiş olduğu bazı davranışlar sebebiyle geçerli olarak feshedilebilmektedir. İlgili kanunda hangi hallerin yetersizlik sayılacağı ve bu nedenle işverene fesih hakkı doğduğu belirtilmektedir. Söz konusu haller; işyerinden kaynaklı nedenlerle yapılacak fesihlerde emeklilik yaşına gelmiş olma, uyum yetersizliği, çalışamaz duruma getirmemekle birlikte işini gerektiği şekilde yapmasını engelleyen hastalık, sık sık hastalanma, kendini yetiştirme ve öğrenme yetersizliği; işe yatkın olmama, işe yoğunlaşmanın giderek azalması, gösterdiği niteliklere göre beklenenden daha düşük performans gösterme ve ortalama olarak benzer işi görenlerden daha az........

© Hukuki Haber