1. Madde Metni

İşlem bazlı piyasa dolandırıcılığı suçu, 6362 sayılı yasanın 107/1. maddesinde düzenlenmiştir. Madde metni şu şekildedir:

“Sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapanlar, emir verenler, emir iptal edenler, emir değiştirenler veya hesap hareketleri gerçekleştirenler üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin günden on bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılırlar. Ancak, bu suçtan dolayı verilecek olan adli para cezasının miktarı, suçun işlenmesi ile elde edilen menfaatten az olamaz.”

2. Maddi Unsur

Suçun maddi unsuru; sermaye piyasası araçlarının fiyatlarına, fiyat değişimlerine, arz ve taleplerine ilişkin olarak yanlış veya yanıltıcı izlenim uyandırmak amacıyla alım veya satım yapmak, emir vermek, emir iptal etmek, emir değiştirmek veya hesap hareketleri gerçekleştirmektir.

Görüleceği gibi suç, seçimlik hareketli olarak düzenlenmiştir. Bu hareketlerden birisinin icrası suçun oluşması için yeterlidir.

Suçun konusu; sermaye piyasası araçlarının fiyatları, fiyat değişimleri, arz ve talepleridir. Sermaye piyasası araçları; yasanın 3/1-ş.maddesinde şu şekilde tanımlanmıştır: “menkul kıymetler ve türev araçlar ile yatırım sözleşmeleri de dâhil olmak üzere Kurulca bu kapsamda olduğu belirlenen diğer sermaye piyasası araçları”. Bunların başında borsa gelmektedir. Uygulamada da özellikle hisse senetlerinin fiyatlarına ilişkin manipülasyonlar yargılama konusu olmaktadır.

Bir hisse senedini almak veya satmak isteyen kişi, yatırım hesabından ilgili hisse senedinin alımı veya satımı için emir vermektedir. Emir, doğrudan piyasadaki fiyattan verilebileceği gibi, daha düşük veya yüksek bir fiyattan da verilebilir. Örneğin bir hisse senedinin fiyatı 10 TL ise, bunu almak isteyen bir kişi hemen 10 TL’ye alım emri verebileceği gibi, 9.80 TL’ye de emir verebilir.

Verilen bu emirlerin hacmi, diğer kimseler tarafından görülebilir. Örneğin, bir hisse senedinin fiyatı 10 TL ise şöyle bir emir tablosuyla karşılaşılabilir:

Alım Emirleri

Satım Emirleri

9.90 – 100.000

10.10 – 250.000

9.80 – 50.000

10.20 – 80.000

9.70 – 150.000

10.30 – 75.000

9.60 – 200.000

10.40 – 150.000

9.50 – 1.000.000

10.50 – 100.000

Bir hisse senedi birimine 1 lot denmektedir. Örneğin, hisse senedinin fiyatı 10 TL ise, bir lot 10 TL’dir. 1000 lot alan bir kişi 10.000 TL ödemelidir. Yukarıdaki tabloda fiyatlar ve lot sayıları verilmiştir. Buna göre, 9.90 TL’de 100.000 lot alım emri, 10.10 TL’de 250.000 lot satış emri bulunmaktadır.

Bir kimse gelip 10.10 TL’deki lotları alabilir, böylece hisse senedinin fiyatı yükselir. Aksi durumda ise fiyat düşer.

Manipülasyon suçu, piyasanın doğal hareketine müdahale edilerek yapay bir fiyatlandırma oluşturulmasıdır. Örneğin, 9.50 fiyatında 1.000.000 lot alım emri bulunmaktadır. Böylece bu tabloyu gören diğer kimseler,........

© Hukuki Haber