Enel Hakk=Hallac-ı Mansur

"Ta Ezelden benim fikrim,

Enel Hakk idi zikrim. "

Yunus Emre

"İnsan Hakk’ta Hakk insanda
Ne ararsan var insanda
Çok marifet var insanda
Mademki ben bir insanım"

Aşık Daimi

Türkiye’de yaşayan Aleviler’den başka İslam coğrafyalarında yaşayan, inanç ve ibadet gelenekleri (erkan ve ritüel) yönünden Anadolu Alevileri’yle bazı benzerlikleri olan başka inanç grupları da vardır. Bu inanç gruplarının her birinin yaşadıkları bölgelerde kendilerine özgü adları olsa da bu grupların kendi aralarında “Hakk Muhammed Ali Yolu” kavramı, şemsiye olarak kullanılmaktadır. Anadolu Aleviliği’nin bugünkü kurumları ile oluşumu en geç 16. yüzyılda tamamlanan batıni özlü kurumsal Ocak merkezli Alevilik; 1960’lı yıllara kadar temelden değişime uğramadan gelmiştir. Geleneksel Alevilik kavramı ile ifade edilen (modern/kentli hayat öncesi Alevilik) dönem, tarihi ve teolojik anlamda çizgisi belli olan, etnik köken tartışmalarının yaşanmadığı bir bütünlük içermekteydi. Modernleşme ile etnik kimlik ve Anadolu Aleviliği’nin kökenine ilişkin tartışmalar ve farklı görüşler ortaya çıkmaya başladı.

Bu girizgahla birlikte bugün ele alacağımız konu geleneksel Anadolu Aleviliği’nin felsefi batıni (içsel) özlü anlayışında Enel Hakk…

Anadolu'nun kadim ve gizemli inanç damarlarından beslenen Batıni Kızılbaş-Alevi öğretisinin temelinde hakikat anlayışı vardır. İnsanın kendi özündeki hakikati keşfetme yolculuğu yatar. Bu yolculuğun felsefi zirvesi ise ünlü batıni mistik felsefenin tarihi öncülerinden Ebû'l Moğıt Huseyn bin Mansûr bin Mehemmed Beyzâvî’nin (Hallac-ı Mansur) "Ben Hakk'ım" manasına gelen "Enel Hakk" düsturunda billurlaşır. Alevilik’te bu ifade Dört Kapı’nın dördüncüsü olan Sırrı Hakikat Kapısı’ndaki Vahdet-i Vücud (Varlığın Birliği) anlayışının insanda olduğunu ifade eder.

***

Evrenin özü ve Hakk'ın aynasıdır İnsan!

Batıni Kızılbaş-Alevi inancına göre, evrendeki her şey, evrenin özü olan Hakk'ın bir belirtisi, yansımasıdır. Ancak bu yansımaların en mükemmeli, Hakk'ın sırrını taşıyan yegane varlık insan'dır.

İnsan, yaradılışın amacıdır.

İnsan, okunacak en büyük kitaptır.

❝Sen kendini küçük bir cisim sanırsın, lakin en büyük âlem sende gizlidir.❞ Şahı Merdan........

© HalkTV