"Bende sığar iki cihan, ben bu cihana sığmazam

Gevher-i lâmekân benem, kevn ü mekâna sığmazam

Arş ile ferş ü kâf ü nun bende bulundu cümle çün

Kes sözünü vü epsem ol, şerh ü beyana sığmazam

Encüm ile felek benem, vahy ile hem melek benem,

Çek dilini vü epsem ol, ben bu lisana sığmazam." (*)

Seyyid Nesimi (14. Yüzyıl)

Anadolu Aleviliği, köklü bir geçmişe ve zengin batıni felsefi öğretiye sahip kadim bir inanç sistemidir. Bu inancın oluşumunda, Ön Asya’nın Horasan coğrafyasındaki yerel dinlerin yanı sıra, batıni akımlar etkili olmuştur. Bu Batıni akımların en belirginleri ise İsmaililik'tir.

Bu batıni (içsel, gizli anlamlara odaklanan) ve senkretik (farklı inançları harmanlayan) etkiler, Aleviliğin Sünni İslam'dan farklılaşarak kendine özgü bir inanç ve ritüel yapısı geliştirmesine neden olmuştur. Alevilik, Ön Asya medeniyeti kültürlerinden aldığı öğelerle batıni felsefi anlayışlarını özgünleştiren bir Anadolu inancıdır. Buna Anadolu Türkmen inancına özgü İslam da diyebiliriz.

Hakk Muhammed Ali Öğretisi

Hakk Muhammed Ali, Anadolu Aleviliği'nin temelinde yatan, bir nevi inancın özünü oluşturan bir üçlemedir. Aleviler için bu üç isim, ayrılmaz bir bütünlük içinde ‘Ali’ olarak içselleştirilir. Öyle ki Hz. Ali’nin değişik zamanlarda farklı kişilerde vücut bulduğuna inanılır. ‘Bin bir donda baş gösterir Ali’ inancı Alevilik’te Hz. Ali’ye verilen değerin en net ifadesidir.

Hakk (Tanrı): Mutlak varlık, yaratıcı ve her şeyin kaynağıdır. Alevilik’teki teklik ve tevhid inancının merkezindedir.

Muhammed: İslam peygamberi olarak Hakk'ın elçisidir. Alevilik’te Hz. Muhammed'in peygamberliği ve getirdiği kutsal mesaj kabul edilir.

Ali: Hz. Ali, Aleviler için sadece dördüncü halife değil, aynı zamanda Hz. Muhammed'den sonra yolun (velayetin) gerçek sahibidir. Ona duyulan sevgi ve bağlılık, Alevi inancının en belirgin özelliklerindendir. "Yol" diye tanımlanan inanç, Tanrı'nın tekliğne inanmakla birlikte Hakk Muhammed Ali'nin birlikteliğini ve bütünlüğünü kabul etmekle........

© HalkTV