“Sembol” deyip geçmemek lazım.

İşin içinde sembol varsa, her sonuç mümkündür çünkü semboller yatay veya dikey, yüzeysel veya derin anlamlar içerirler. O anlamlara göre de süreçler oluşur ve neticeler değişebilir.

Mesela, hac ibadetindeki ihram, tüm dünyevi kimliklerden arınmayı sembolize eder. İhram giyildiği andan itibaren “yasaklar” vardır, yasakların çiğnenmesi durumunda “cezalar” vardır. İhram kurallarına uyup uymamaya göre hac şekillenir.

Öte yandan, kültür, anlamların örüldüğü bir ağdır. Semboller de bu anlamları taşır. Bu nedenle mesela, bayrak bez parçası veya kumaş değildir, milli kimlik, bağlılık, vatan gibi değerleri sembolize (temsil) eder.

Ama her sembol “aynı şeyi” temsil etmez.

Mesela genel manada sarhoşluk kapısı olan “şarap” Hz. Mevlânâ için, ilahi aşkı sembolize (temsil) eder, ilahi sarhoşluk halini yansıtır. Bu nedenle Hz. Mevlânâ için “ayna”, kalbi yani ilahî hakikatin/aşkın yansıdığı mekânı temsil eder.

Yine mesela, yılan bazı kültürlerde bilgelik bazılarında tehlikeyi temsil eder.

Mesela, rüyalardaki semboller birçok anlama gelebilir. “X sembolü”, A kişisi için M anlamına gelebilir iken B kişisi için N anlamına gelebilir.

Jacques Derrida’ya sorarsak, bir sembolün anlamının sabit olmadığını, sürekli başka sembollere gönderme yaptığını düşünür. Örneğin, “elinde terazi tutan kadın” sembolünün anlamı, her toplumda ve her kişide farklı çağrışımlar doğurabilir; belki eşitlik belki iktidar veya belki tarafsızlık. Bu nedenle, anlam kayması........

© Haber7