Bir kıymetli evrak türü olan çek, ticari hayatın en önemli ödeme araçlarından biridir. Bu nedenle, çek keşide edildiğinde kanunda belirlenen süreler içerisinde ibraz edilmesi gereklidir. Çekin süresinde ibraz edilememesinin sonuçları, alacaklının haklarının korunması açısından önemlidir.

1. ÇEKİN İBRAZI

Çek ile ödeme sisteminde genel olarak keşideci (düzenleyen), muhattap (banka) ve hamil (alacaklı) olmak üzere 3 yapı bulunur. Bu ödeme sisteminde banka ve düzenleyen arasında çek anlaşması düzenlenir, bu anlaşmaya göre düzenleyen kişi ödenmesi gereken borcunu çek aracılığı ile bankaya devreder ve borcun ödenmesi sorumlu banka tarafından yapılır.

Kıymetli evrak ve kambiyo senedi sıfatına haiz olan çek, kural olarak borçlunun ikametgahında ödeneceğinden, diğer bir anlatımla aranılacak senetlerden olduğundan, hamilin çeki bankaya ibraz etmesi gerekmektedir. Nitekim 6102 Sayılı TTK m. 795/1’de çekin görüldüğünde ödeneceğini ve buna aykırı bir kaydın yazılmamış hükmünde olduğunu açıkça belirtmiştir. Bu noktada hamilin, çeki bankaya ibraz süresi içinde fiili olarak sunmayıp, noter aracılığıyla dahi olsa bildirim göndererek ödeme isteminde bulunmasının ibraz yerine geçmeyecektir.

Çekin bankaya ibrazı ile şube yetkilileri çekin geçerli bir çek olup olmadığını, ibraz süresinin geçirilip geçirilmediğini, karşılığının bulunup bulunmadığının, cayılıp cayılmadığının, emre yazılı ise ve cirolar varsa ciro zincirinin şeklen düzgün bir biçimde olup olmadığının ve en önemlisi keşidecinin imzasının gerçekten keşideciye yani hesap sahibine ait olup olmadığını inceler. Hesap sahibinin imzasının incelenmesi aşamasında, hesap açılırken attırılmış olan örnek imzadan yararlanılır. İnceleme sonucunda herhangi bir eksiklik bulunmaz ise ve hesapta yeterli karşılık varsa banka çek bedelini öder.

2. ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ

Çeki elinde bulunduran alacaklının, çek meblağını temin etmek amacıyla borcun devredildiği bankaya müracaat etmesi gereken zaman aralığına çek ibraz süresi denir. Çek için öngörülen ibraz süreleri bir zamanaşımı değil, saf hak düşücü süreler niteliğindedir.

6102 Sayılı TTK’nun 796. Maddesinde çekin ibraz süreleri düzenlenmiştir. Maddeye göre bir çek, düzenlendiği yerde ödenecekse ibraz süresi on gündür. Çek, düzenlendiği yerden başka bir yerde ödenecekse ibraz süresi bir aydır. Çek, ödeneceği ülkeden başka bir ülkede düzenlenmişse, düzenlenme yeri ile ödeme yeri aynı kıtada ise ibraz süresi bir aydır, ayrı kıtalarda ise üç ay içinde bankaya ibraz........

© Günışığı Gazetesi