GİRİŞ

Katma Değer Vergisi (KDV), işletmeler açısından hem bir maliyet hem de likidite yönetim aracı olabiliyor. Normal şartlarda KDV mükellefleri, satın aldıkları mal veya hizmetler nedeniyle ödedikleri vergiyi (“yüklenilen KDV”) satışları üzerinden hesaplanan vergiden indirebiliyor. Ancak satışların yetersiz olması, vergi oranı değişiklikleri ya da iade-işlem yapılamayan dönemlerde bu indirilemeyen KDV tutarı “devreden KDV” olarak sonraki dönemlere aktarılıyor.

Bu sistem, faaliyet devam ederken işletmeye nakit akışı sağlar. Fakat — işletme faaliyetini sona erdirirse — devreden KDV’nin hukuki ve ekonomik akıbeti tartışmalı hâle geliyor.

Son dönemde yayımlanan bir yazıda belirtildiği gibi, faaliyeti sona eren işletmelerde devreden KDV’nin iadesi ya da devri konusunda KDV Kanunu’nun 29/2. maddesi açık sınır çiziyor.

Bugünkü yazımda:

Devreden KDV’nin ne olduğu özetlenecek,

Faaliyet sona erince ne oluyor sorusu incelenecek,

2024–2025’te yürürlüğe giren yeni düzenlemeler ışığında pratik sorunlar ve çözümler tartışılacak.

1. DEVREDEN KDV NEDİR NEDEN OLUŞUR?

Temel Mekanizma

Bir işletme, faaliyet kapsamında mal ya da hizmet satın alır.

Bu alışlara dair faturalarda gösterilen KDV, yüklenilen KDV’dir.

Aynı dönemde yapılan satışlara ait KDV (hesaplanan KDV), yüklenilen KDV’den düşük olabilir.

Bu durumda, indirim yoluyla kapatılamayan yüklenilen KDV, “devreden KDV” hesabında taşınır.

Yeni dönemde hesaplanan KDV oluşursa, devreden kısmı bu hesaplanan KDV’den düşmek suretiyle nakit veya mahsup yoluyla kullanılabilir.

Neden Devreden KDV Birikiyor?

Satış hacminin düşük olması (talep daralması).

İndirimli KDV oranı uygulamaları — özellikle %1, %8 gibi düşük oranlı teslim ve hizmetlerde.

Maliyetlerin (hammadde, enerji, kira vb.) artması, satış fiyatlarının yeterli artamaması.

İhracat veya iade alınan ürünlerin KDV iadesine konu olmaması veya iade sürecinin yavaş işlemesi.

Sonuç: Devreden KDV, işletme için nakit akışı avantajı sağlarken, uzun vadede yük haline dönüşebilir.

2. FAALİYETİ SONA ERDİREN İŞLETMELERDE DEVREDEN KDV’NİN HUKUKİ DURUMU

2.1. KDV Kanunu 29. madde ve 29/2 fıkrası

3065 s. KDV Kanunu’nun 29. maddesi, yüklenilen KDV’nin indirilmesini düzenler. İndirilemeyen kısmın devri mümkündür.

Ancak 29/2 fıkrası, ticari faaliyeti sona erdiren, işi bırakan mükellefler açısından devreden KDV’nin iadesi ya da devri konusunda sınırlar koyar. Yani faaliyet kapandığında, devreden KDV otomatik olarak devredilemez

Bu düzenleme, işletme kapanışında devreden KDV’nin yeni bir işletmeye geçişini ya da iadesini engeller.

2.2. Uygulamada Ne Oluyor?

Vergi daireleri ve mahkeme kararları: Faaliyet terk edilip mükellefiyet kapatılan şirketlerde, devreden KDV’nin yeni bir faaliyette kullanımı kabul edilmiyor.

Aynı zamanda, devreden KDV iadesi de mümkün değil; çünkü Kanun iade hakkı veren işlemleri tek tek sayıyor, faaliyet terki bu........

© Gazete Damga