Sincan Uygur Özerk Bölgesi Halk Hükümeti İcra Başkan Yardımcısı Chen Weijun, tüm bölgede 56 farklı etnik ya da dini kökene sahip grubun yaşadığına vurgu yapıyor ve “Bölgenin istikrarı ve vatandaşların uyumlu yaşamasının sağlanması bizim görevimizdir. Bir dönem yaşanan olaylar, Sincan’da halklara çok zarar vermiştir” diyor.

Sincan çok kalın bir kitap. Onu bir defa okumak yetmez, bir kaç kere gelip, bir kaç kere baştan sona okumak gerekir…” Cümle, Çin’in Sincan Özerk Bölgesi Dış ilişkiler Ofisi Müdürü Xiao Yewen’e ait. Sincan-Uygur Özerk Bölgesi hükümetinin davetlisi olarak, Çin’in İstanbul Başkonsolosluğu, Türkiye- Çin Dostluk Vakfı ve Yeni Dünya Araştırmaları Merkezi koordinasyonunda kalabalık bir gazeteci heyeti olarak gittiğimiz Sincan’da bir hafta boyunca bu “kalın kitabın” belki de ancak sadece önsözünü okuyabildik: Hızla kalkınmakta olan, özgüvenli, Türkiye’ye ve Türklere son derece sıcak bakan bir halkın yazdığı kitap bu...

Programını Çin makamlarının hazırladığı, ancak boş vakitlerde nereye gitmek istersek gidebildiğimiz, kiminle konuşmak istersek konuşabildiğimiz bu 6 günlük sürede görebildiğimiz o “önsözden” bize kalanlar da şöyle;

Sincan Özerk Bölgesi, Çin’in en batısında, 8 ülke ile sınırının kesiştiği noktada; bölgenin sınırları toplamda 5 bin 700 km. Bu çok geniş bir yüzölçümüne karşılık, Çin’in diğer eyaletlerine oranla küçük bir nüfusa sahip; Yaklaşık 1 milyon 600 bin km2 olan bölgede 26 milyon nüfus yaşıyor. Tüm özerk bölgede nüfusun çoğunluğunu Uygur Türkleri oluşturuyor. Eyalet Başkenti konumundaki Urumçi’de Han Çinlisi nüfusu ile Uygur nüfusu birbirini yakalamış olsa da, Kaşgar gibi diğer kentlerde Uygurların nüfusu yüzde 90’lara kadar ulaşıyor.

Özerk Bölgede iki resmi dil var; Çince ve Uygurca. Resmi yazışmalar da, eğitim de, hatta sokaktaki uyarı levhaları bile bu iki dilde; Çin alfabesi ve Uygurların yazı karakterlerini kullandığı Arap alfabesi hep yan yana.

Hem Urumçi’de, hem de Kaşgar’da çok sayıda cami var ve hepsi faaliyette.

Heyetin ziyaret ettiği, Kaşgar’ın merkezindeki 1442 yılından kalma Edigar Camisi imamı, cuma namazlarında cemaatin epey kalabalık olduğunu, bayram namazlarında ise 400 m2’lik kapalı alan yetmediği için namaz kılanların seccadelerini caminin bahçesine yaydıklarını, orada bile yer kalmadığı zamanlar yaşandığını anlattı.

Edigar camisinin en görünür yerinde asılmış el dokuması halı ise, bizzat Sincan Özerk Bölge Başkanı tarafından camiye hediye edilmiş. Halının üzerindeki 56 nur çiçeği de Sincan’da yaşayan 56 etnik ya da dini topluluğu temsil ediyor.

Özerk bölgede camilerde görev yapacak din adamları Urumçi’de kurulu Sincan Müslüman Akademisi’nde yetiştiriliyor. Akademinin ayrıca özerk bölgede farklı şehirlerde 8 de şubesi bulunuyor.

Akademide halen yaklaşık bin öğrenci eğitim görüyor. Akademiye öğrenciler sınavla alınıyorlar. Her yıl mezun olan 300 öğrenci de hem Sincan’ın, hem de Çin’in başka bölgelerindeki camilerde imam olarak görevlendiriliyorlar. Akademi mezunları ayrıca belediye meclislerindeki Müslüman komitesinde de görev alabiliyorlar.

İslam Akademisinde kadın öğretmenler var, ancak kadın öğrenci yok. Neden hiç kadın öğrenci olmadığı sorusuna karşılık ise yetkililer, kadınların camilerde görev yapmadıklarını, din eğitimlerini ise evde aldıklarını söylemekle yetindiler.*** Akademinin tüm masrafları bizzat Sincan Özerk Bölge hükümeti tarafından karşılanıyor. Öğrencilere üç öğün yemek ve yurt ücretsiz karşılanıyor. Bağış ise kabul edilmiyor; Yetkililerin anlattığına göre, bağış yapma teklifinde bulunanlar, “okulun tüm masrafları zaten devletçe........

© Ekonomim