REMZİ AKÇİN

Ünsped Gümrük Müş. Yön. Krl. Başkanı

Gümrük vergisinin en önemli ili etkisi; gelir etkisi ve koruma etkisidir. Gelir etkisi, gümrük vergisinin bir vergi geliri olduğunu ve gümrük vergisi artırılarak kamu gelirinin artırılacağı gerçeğine dayanır. Gümrük vergisinin ilk uygulandığı dönemde bu amaç güdülürken bugün gelinen noktada gümrük vergileri artırılmak suretiyle ithal ürünlerin fiyatları yükseltilerek yerli üreticilerin korunması amacı daha ön plana çıkmıştır. ABD Başkanı Trump’ın ek vergi koymasındaki amacının; yerli üreticiyi korumak, dünyanın en büyük tüketici ülkesi sayılan ADB’de tüketimin içindeki yerlilik payını artırmak olduğunu biliyoruz. Bu noktada, gümrük vergisinin gücünü kendi oluşturduğu globalizme karşı kullandığını söylemek yanlış olmaz.

Bir atasözümüz vardır; “perşembenin gelişi çarşambadan bellidir” diye. Bugün yaşanan ticaret savaşlarının ayak sesleri, Trump’ın birinci başkanlığı döneminde duyuluyordu. 2023 yılı Haziran ayında yayınlanan makalemizde bunu şu şekilde kaleme almıştık: “Milenyum çağının başlangıcında; özellikle ekonomik anlamda küreselleşme konusunda güçlü bir rüzgâr oluştu ve bu rüzgâr 20 yıl devam etti diyebiliriz. 11 Eylül olaylarının yaşandığı 2011 sonrasında ABD’nin dış ticarete sadece güvenlik açısından bakıp gümrük vergisinin koruma etkisini göz ardı etmesi ve Çin’in Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) üye olması bir araya gelerek, ABD-Çin dış ticaretinin ABD aleyhine sürekli olarak artmasına sebep oldu. Sürecin başlangıcında ABD şirketleri Çin’in ucuz iş gücü ve üretim imkânını kullanarak burada ürettirdikleri ürünleri kendi ülkelerine bile getirmeden doğrudan dünyaya satarak tatlı karlar elde ederken, Çin üretimden kaynaklanan gücünü ve teknolojik deneyimini markalara dönüştürerek ABD’ye rakip olmaya başladı. “Tüccar Başkan” olan Donald Trump bu duruma seyirci kalamadı ve globalizmin çöküşünü başlattı. Doğal olarak bu tavır DTÖ’nün kurallarına uygun değildi ama oyun kurucunun başkaldırışına DTÖ’nün gücü yetmedi.”1

Yukarda da belirttiğimiz üzere, bu noktaya gelinmesinin en büyük nedeni, son 25 yıldır ABD’nin dış ticaret açığı vermesidir. Dış ticaret açığı oluşmasının ana nedeninin 11 Eylül 2001 sonrası ABD’nin dış ticaret politikasının merkezine güvenliği koyması ve gümrüğün vergi toplama ve koruma etkilerinin ikincil plana atması söylenebilir. Bunun yanı sıra, NAFTA........

© Ekonomim